responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : دانشنامه جهان اسلام نویسنده : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    جلد : 1  صفحه : 6936

خدابنده ، خدابنده، شهرستانى واقع در جنوب استان زنجان. اين شهرستان از شمال به شهرستان ابهر، از شرق به شهرستان بوئينزهرا در استان قزوين، از جنوبشرقى و جنوب به شهرستانهاى رَزن و كبودرآهنگ در استان همدان، از جنوب غربى به شهرستان بيجار در استان كردستان و از غرب به شهرستان زرينآباد، در استان زنجان محدود مىشود. خدابنده شامل چهار بخش مركزى (به مركزيت شهر قيدار)، افشار (به مركزيت شهر گرماب)، بُزينهرود (به مركزيت شهر زِرين رود) و سُجاسرود (به مركزيت شهر سجاس) است (سازمان مديريت و برنامهريزى استان زنجان، ص ] 7[، نقشه؛ ايران. وزارت كشور. معاونت سياسى، ذيل «استان زنجان»).

آب و هواى خدابنده معتدل (مايل به سرد و خشك) است. قله قره داغ با ارتفاع 3120 متر، سَرْيال (مرتفع ترين قله ح 2350 متر) و قيدار (مرتفعترين قله ح 2812 متر) از مرتفع ترين كوههاى اين شهرستان است (رجوع کنید به جعفرى، ج 1، ص 314، 398، 415).

رود دائمى شورِ فَشاپويه، از رودهاى مهم اين شهرستان، از دامنه غربى كوه قرهداغ سرچشمه مىگيرد و به نام خررود از دهستان سجاسرود مىگذرد و با عبور از ده كيلومترى شرق شهر قيدار به نام چاى خررود به استان قزوين وارد مىشود (همان، ج 2، ص 307).

زراعت، باغدارى و دامدارى نقش مهمى در اقتصاد خدابنده دارند (فرهنگ جغرافيائى آباديها، ج 25، ص100ـ101). زراعت در خدابنده نيمهمكانيزه و سنّتى و بيشتر ديمى است، اما در مجاورت رودها كشت آبى نيز رونق دارد (همانجا). معادن نمك، سرب و روى، لاشه آهكى، سنگ گچ و سنگ مرمر نيز در خدابنده فعال است (همان، ج 25، ص100). برخى صنايعدستى چون قالى، جاجيم، گليم و جوراب پشمى نيز در اين منطقه توليد مىشود (همانجا).

براساس سرشمارى 1385ش، جمعيت خدابنده 696، 161 تن ضبط شده است كه از اين تعداد 332،39تن شهرنشين و مابقى روستانشين بوده اند (مركز آمار ايران، ذيل «استان زنجان»). اهالى خدابنده شيعه دوازده امامى اند و بيشتر به تركى و تعداد كمى هم به فارسى تكلم مىكنند (فرهنگ جغرافيائى آباديها، همانجا).

شهرستان خدابنده در 1348ش، به مركزيت شهر قيدار*، در استان زنجان تشكيل شد (ايران. وزارت كشور. معاونت سياسى، همانجا). در تقسيمات كشورى 1355ش شهرستان خدابنده داراى دو بخش (حومه (مركزى) و افشار) و يك شهر (قيدار) بود (رجوع کنید به ايران. وزارت كشور، ذيل «استان زنجان»). سپس بزينهرود در مرداد 1368 و سجاسرود در خرداد 1373 به بخش و آباديهاى گرماب در خرداد 1375، سجاس در خرداد 1377 و زرينرود در ارديبهشت 1378 به شهر تبديل شدند (ايران. وزارت كشور. معاونت سياسى، همانجا).

جامع سجاس متعلق به اوايل قرن پنجم و قبرستان قديمى آن شهر معروف به قبرستان شهدا، با سنگ قبرهاى داراى نقوش اسليمى برمزار افرادى كه در مقابله با مهاجمان مغول از پاى در آمدهاند، از آثار تاريخى اين شهرستان است (ثبوتى، ص 167).


منابع :
(1)ايران. وزارت كشور، تقسيمات كشور شاهنشاهى ايران، تهران 1355ش؛
(2) ايران. وزارت كشور. معاونت سياسى. دفتر تقسيمات كشورى، نشريه تاريخ تأسيس عناصر تقسيماتى به همراه شماره مصوبات آن، تهران 1382ش؛
(3) هوشنگ ثبوتى، تاريخ زنجان، زنجان 1366ش؛
(4) عباسى جعفرى، گيتاشناسى ايران، تهران 1368ـ1379ش؛
(5) سازمان مديريت و برنامهريزى استان زنجان، آمارنامه استان زنجان سال 1379، ]زنجان[ 1380ش؛
(6) فرهنگ جغرافيائى آباديهاى كشور جمهورى اسلامى ايران، ج :25 زنجان، تهران: سازمان جغرافيائى نيروهاى مسلح، 1369ش؛
(7) مركز آمار ايران، سرشمارى عمومى نفوس و مسكن :1385 نتايج تفصيلى كل كشور، 1385ش.
(8) Retrieved Jan.22, 2011 from http://www.sci.org.ir/portal/faces/public/census85/census85.natayej/census85. rawdata.
/ سيدمهدى بخارايى /

نام کتاب : دانشنامه جهان اسلام نویسنده : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    جلد : 1  صفحه : 6936
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست