خالد بن مَعْدان كَلاعى ، خالد بن مَعْدان كَلاعى، ابوعبداللّه، راوى و تابعى اهل شام. درباره زندگى وى اطلاعات چندانى در دست نيست. وى از قبيله كَلاع بود كه اغلب در حِمْص* اقامت داشتند (سمعانى، ج 5، ص 118). او از جمله زاهدان و عابدان روزگار خويش به شمار مىرفت و در كثرت عبادت و تقوا زبانزد همگان بود (رجوع کنید به ابونعيم اصفهانى، ج 5، ص 210). خالد، به گفته خودش، هفتاد تن از صحابه پيامبر را درك كرده است (رجوع کنید به مِزّى، ج 8، ص 170). او از كسانى چون ثوبان غلام پيامبر، عبداللّهبن حُنَيْن، يزيدبن خُمَيْر يَزَنى و كسان ديگرى روايت نقل كرده است و از او كسانى چون ابراهيمبن ابىعَبْله مَقدسى، اَحْوَصبن حكيمبن عُمَيْربن اسود، صفوانبن عمرو حُدَيث نقل كردهاند (همان، ج 8، ص 168ـ169). در منابع امامى، عمده روايات نقل شده از او، به روايت ثَوربن يزيد است كه عموم اين روايات درباره فضائل على عليهالسلام است (براى نمونه رجوع کنید به ابنبابويه، ج 2، ص 363؛
خزاز رازى، ص 111ـ112). ابونعيم اصفهانى (ج 5، ص 210ـ 221) نمونههايى از گفتههاى زهدآميز وى را نقل كرده است. ابنسعد (ج 7، ص 455) وى را جزو طبقه سوم تابعيان اهل شام نام برده است.

ابنشهرآشوب (ج 3، ص 263)، ضمن نقل اشعارى از خالد، به اعتراض وى به يزيد در به شهادت رساندن امام حسين عليهالسلام در كربلا اشاره كرده است، هرچند وى رياست شرطه را در زمان يزيد برعهده داشته است (ابنعساكر، ج 16، ص 189). خالد در جنگهاى منطقه روم شرقى نيز حضور مؤثرى داشت (رجوع کنید به مزّى، ج 8، ص 170). طبرى (ج 6، ص 530) از حضور او در حمله به قسطنطنيه در سال 98 سخن گفته است. به نوشته سمعانى (همانجا)، خالدبن معدان، كه از حاكم حمص، به دليل پوشيدن لباس حرير، ناخرسند بود، به طرسوس رفت و در همانجا درگذشت.

منابع رجالى اهلسنّت، مانند عِجلى (ج 1، ص 332) و نسائى (رجوع کنید به مزّى، ج 8، ص 169)، او را ثقه دانستهاند و حاكم نيشابورى (ج 2، ص 600) اِسناد او به صحابه را صحيح شمرده است؛
با اين حال، از او، به دليل تدليس و ارسال در نقل حديث، خرده گرفتهاند (رجوع کنید به ذهبى، 1388ـ1390، ج 1، ص 93ـ94؛
همو، 1401ـ1409، ج 4، ص 537). خالد به دانشاندوزى توجه فراوانى داشت. بزرگان معاصرش، وى را ستودهاند. وى يكى از مراجع فقهى زمان خود بوده و براى حل اختلافات فقهى نزد او مىرفتهاند (رجوع کنید به مزّى، ج 8، ص 170). به او كتابى حاوى شمارى حديث نسبت داده شده است (مزّى، همانجا؛
ذهبى، 1401ـ1409، ج 4، ص 538). وى احتمالا تأليفات ديگرى نيز داشته، ولى از آنها اطلاعى در دست نيست (رجوع کنید به احمدى ميانجى، ج 1، ص 683).

---

منابع:
(1) ابنبابويه، كتابالخصال، چاپ علىاكبر غفارى، قم 1362ش؛
(2) ابنسعد (بيروت)؛
(3) ابنشهرآشوب، مناقب آل ابىطالب، نجف 1956؛
(4) ابنعساكر، تاريخ مدينة دمشق، چاپ على شيرى، بيروت 1415ـ1421/ 1995ـ2001؛
(5) احمدبن عبداللّه ابونعيم اصفهانى، حلية الاولياء و طبقات الاصفياء، چاپ محمدامين خانجى، بيروت 1387/1967؛
(6) على احمدى ميانجى، مكاتيب الرسول (صلىاللّهعليهوآلهوسلم)، تهران 1419؛
(7) محمدبن عبداللّه حاكم نيشابورى، المستدرك على الصحيحين، چاپ يوسف عبدالرحمان مرعشلى، بيروت 1406؛
(8) علىبن محمد خزاز رازى، كفاية الاثر فىالنص على الائمة الاثنى عشر، چاپ عبداللطيف حسينى كوهكمرى خوئى، قم 1401؛
(9) محمدبن احمد ذهبى، سير اعلام النبلاء، چاپ شعيب ارنوؤط و ديگران، بيروت 1401ـ1409/ 1981ـ 1988؛
(10) همو، كتاب تذكرةالحفاظ، حيدرآباد، دكن 1388ـ1390/ 1968ـ 1970؛
(11) سمعانى؛
(12) طبرى، تاريخ (بيروت)؛
(13) احمدبن عبداللّه عجلى، معرفةالثقات، چاپ عبدالعليم عبدالعظيم بستوى، مدينه 1405/1985؛
(14) يوسفبن عبدالرحمان مِزّى، تهذيبالكمال فى اسماء الرجال، چاپ بشار عواد معروف، بيروت 1422/2002.

/ هادى بِزْدى ثانی/