خالد بن عبدالرحمان عطار ، خالد بن عبدالرحمان عطار، راوى امامى. كنيهاش ابوالهيثم بود. طوسى (ص 198) او را در شمار اصحاب امام صادق عليهالسلام آورده، اما توثيق نكرده است. ابنداوود حلّى (ص 87) و علامه حلّى (ص 138) به نقل از ابنعقده از ابننمير او را با لفظ ثقةٌ ثقةٌ توثيق كردهاند (نيز رجوع کنید به تفرشى، ج 2، ص 187؛ اردبيلى، ج 1، ص 292). از اينرو متأخران درباره توثيق وى اختلافنظر دارند. برخى با اعتماد به نقل ابنداوود حلّى و علامه حلّى او را ثقه (مامقانى، ج 25، ص 154ـ155)، ممدوح (مجلسى، ص 73) يا موثق (شوشترى، ج 4، ص 133) دانستهاند. برخى ديگر درباره اين توثيق ترديد كردهاند و اعتماد علامه حلّى و ابنداوود حلّى به ابنعقده و ذكر نام او در شمار موثقان را كافى ندانسته و با توجه به غيرشيعه بودن و عدم وثاقت ابننمير، توثيق وى را بىثمر شمردهاند (رجوع کنید به خويى، ج 7، ص30؛ مامقانى، ج 25، ص 153، پانويس 2، ص 155، پانويس) و در نتيجه او را مجهول (جزائرى، ج 3، ص 447؛ جواهرى، ص 206) يا ضعيف (مامقانى، ج 25، ص 155، پانويس) خواندهاند.

فرد ديگرى با همين نام و كنيه در كتب رجالى اهل سنّت ملقب به عبدى و كوفى يافت مىشود. برخى اين دو را يكى تلقى كرده و ذيل يك عنوان آوردهاند (رجوع کنید به شوشترى، همانجا؛ شبسترى، ج 1، ص510). از اين فرد در زمره راويان ضعيف اهل سنّت ياد شده (رجوع کنید به عقيلى، سفر2، 8؛ ابنحِبّان، ج 1، ص 281؛ ذهبى، ج 1، ص 634) كه از سماكبن حرب نقل حديث كرده و اسحاقبن فرات مصرى شاگردش بوده است (رجوع کنید به عقيلى؛ شوشترى، همانجاها). از آنجا كه در كتب رجالى شيعه هيچيك از اين جزئيات درباره خالدبن عبدالرحمان شيعى نيامده است، احتمال اتحاد اين دو ضعيف به نظر مىرسد. همچنين برخى از رجاليان اهل سنّت خالدبن عبدالرحمان عطار كوفى را با خالدبن عبدالرحمان خراسانى (درباره او رجوع کنید به ابنعدى، ج 3، ص 36ـ39) يكى انگاشتهاند (رجوع کنید به همان، ج 3، ص40؛ ابونعيم اصفهانى، ص 77؛ نيز رجوع کنید به ابنحجر عسقلانى، ج 3، ص90) كه نادرست است (براى تفصيل بيشتر در اين باره رجوع کنید به مِزّى، ج 8، ص 123، پانويس 4). در مورد شاگردان يا مشايخ خالد سند دقيقى در دسترس نيست، جز آنكه نام وى در زمره كسانى آمده است كه از يحيىبن سَلَمه نقل حديث كردهاند (رجوع کنید به همان، ج 31، ص 362؛ طبسى، ص 438).

---

منابع:
(1) ابنحِبّان، كتاب المجروحين من المحدثين و الضعفاء و المتروكين، چاپ محمود ابراهيم زايد، حلب 1395ـ1396/ 1975ـ 1976؛
(2) ابنحجر عسقلانى، كتاب تهذيبالتهذيب، (بيروت )1404/ 1984؛
(3) ابنداوود حلّى، كتاب الرجال، چاپ محمدصادق آل بحرالعلوم، نجف 1392/1972، چاپ افست قم (بىتا.)؛
(4) ابنعدى، الكامل فى ضعفاء الرجال، بيروت 1405/1985؛
(5) ابونعيم اصفهانى، كتاب الضعفاء، چاپ فاروق حماده، مغرب: دارالبيضاء، (بىتا.)؛
(6) محمدبن على اردبيلى، جامع الرواة و ازاحة الاشتباهات عن الطرق و الاسناد، قم : مكتبة المحمدى، (بىتا.)؛
(7) مصطفىبن حسين تفرشى، نقدالرجال، قم 1418؛
(8) عبدالنبىبن سعدالدين جزائرى، حاوى الاقوال فى معرفة الرجال، (قم )1418؛
(9) محمد جواهرى، المفيد من معجم الرجال الحديث، قم 1424؛
(10) خويى؛
(11) محمدبن احمد ذهبى، ميزان الاعتدال فى نقدالرجال، چاپ على محمد بجاوى، قاهره 1963ـ1964، چاپ افست بيروت (بىتا.)؛
(12) عبدالحسين شبسترى، الفائق فى رواة و اصحاب الامام الصادق عليهالسلام، قم 1418؛
(13) شوشترى؛
(14) محمدجعفر طبسى، رجال الشيعة فى اسانيد السنة، قم 1378ش؛
(15) محمدبن حسن طوسى، رجال الطوسى، چاپ جواد قيومى اصفهانى، قم 1415؛
(16) محمدبن عمرو عقيلى، كتاب الضعفاء الكبير، چاپ عبدالمعطى امين قلعجى، بيروت 1418/1998؛
(17) حسنبن يوسف علامه حلّى، خلاصة الاقوال فى معرفة الرجال، چاپ جواد قيومى اصفهانى، (قم) 1417؛
(18) عبداللّه مامقانى، تنقيح المقال فى علم الرجال، چاپ محيىالدين مامقانى، قم 1423ـ ؛
(19) محمدباقربن محمدتقى مجلسى، الوجيزة فى الرجال، چاپ محمدكاظم رحمان ستايش، تهران 1378ش؛
(20) يوسفبن عبدالرحمان مِزّى، تهذيب الكمال فى اسماءالرجال، چاپ بشارعواد معروف، بيروت 1422/2002.

/ سعيده اكبرى نظرى /