responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : دانشنامه جهان اسلام نویسنده : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    جلد : 1  صفحه : 6446

 

روسکا، یولیوس فردیناند ، شرق شناس و مورخ مشهور تاریخ کیمیای دورۀ اسلامی. او در 15شوال1284 /9 فوریه 1867 در بوهل ، نزدیک بادن آلمان، به دنیا آمد. در دورۀ تحصیلات ابتدایی، زبانهای باستانی لاتین و یونانی را آموخت. در1301 /1884 پس از اتمام دبیرستان در راستات ، به مطالعۀ علوم طبیعی در دانشگاه استراسبورگ ، ریاضیات در دانشگاه هایدلبرگ و فلسفه در دانشگاه برلین پرداخت. در1306 /1889 در دانشگاه هایدلبرگ، زیر نظر برونو ، به پژوهشهایی دربارۀ زبانهای باستانی شرقی، با هدف بررسی تاریخ علوم در اسلام پرداخت. سپس، زیر نظر مرکس، پژوهشهایی را دربارۀ تورات آغاز کرد. او در 1313/1895 موفق به دریافت دکتری شد و سال بعد پایان نامه اش در لایپزیگ چاپ گردید (روسکا، 1896، ص 81؛ کراوس ، ج5، ص 5-7؛ پریسنر ، ج22، ص 296). در این زمان به ریاست گروه کانی شناسی و زمین شناسی دبیرستان رسید و به بررسی فصل سنگ شناسی از کتاب عجائب‌المخلوقات و غرائب‌الموجودات قزوینی پرداخت (رجوع کنید به اسلام ، 1913، ج4، بخش 1، ص 14-36؛ همان، ج4، بخش 3، ص 245-253؛ نیز رجوع کنید به کراوس، ج5، ص 12-13). این پژوهش سرآغازی شد بر فعالیت او در ویرایش کتاب‌الاحجار ارسطو، که وی در1329/ 1911 از آن، به عنوان پایان نامۀ استادی اش با عنوان > سنگ-شناسی ارسطو بر اساس دست نوشته های عربی کتابخانۀ ملی< ، دفاع کرد و سال بعد آن را در هایدلبرگ منتشر نمود. او نشان داد که منشأ این کتاب، نه یونانی بلکه مکاتب پزشکی سوری- فارسی است. در همان سال مکاتباتی را با ماکس مایرهوف* در مورد کتاب الجماهر بیرونی شروع کرد (رجوع کنید به کراوس، ج5، ص 8 ، 12-13؛ پریسنر، همانجا). در1303ش /1924 گلدشمیت مؤسسۀ تاریخ علوم طبیعی را در هایدلبرگ بنیان گذاشت و نظارت بر آن را به روسکا سپرد. مایرهوف کتابخانۀ این مؤسسه را از حیث آثار شیمی دانان دورۀ اسلامی غنی کرد. روسکا در1306ش/ 1927، به کمک بکر ، استاد افتخاری دانشگاه برلین و سرپرست مؤسسۀ تحقیقات تاریخ علوم طبیعی شد. در این مؤسسه روسکا خود را کاملاً وقف تحقیق در تاریخ علوم اسلامی، به ویژه تاریخ شیمی دورۀ اسلامی، کرد. دو سال بعد، این مؤسسه به مؤسسۀ جدید تاریخ طب و علوم طبیعی، به عنوان بخشی از دانشگاه برلین، پیوست و روسکا ریاست گروه علوم طبیعی آن را برعهده گرفت. او در 1317ش/1938 بازنشسته شد. بیماری چشمی که به نابینایی کامل او انجامید، او را از ادامۀ پژوهشهایش بازداشت. وی در 22 بهمن 1327 (12ربیع الآخر1368)/11فوریه 1949 در شرامبرگ آلمان درگذشت (کراوس، ج5، ص 9-11، 13-15؛ پریسنر، همانجا؛ گنزنمولر ، 1949، ج26، ش 8 ، ص 399).

پژوهشهای روسکا بر نقش علوم اسلامی در انتقال اندیشه های یونانی به اروپای قرون وسطا و سیر تاریخی آن متمرکز بود (کراوس، ج5، ص 11). او به ویژه آثار شیمی دورۀ اسلامی و علم کیمیای شرقی را تحلیل و پژوهشهای تاریخی متعددی منتشر کرده¬است. وی با انتشار مقاله ای در 1301ش/1923، به شرح دقیق ویژگیهای متمایزکنندۀ کیمیاگری شرقی از یونانی پرداخت (رجوع کنید به همان، ص 14-15) و در1302ش/ 1924 <شیمی¬دانان عرب> را در دو جلد منتشر کرد. در جلد اول (رجوع کنید به روسکا، 1967، ج1، ص 5-52؛ کراوس، ج5، ص 15-16)، وی جعلی بودن رسالات کیمیاگری منسوب به خالدبن یزید بن معاویه را اثبات کرد (نیز رجوع کنید به خالدبن یزیدبن معاویه*). جلد دوم (همان، ج2، ص 67-125 و رسالۀ عربی پایان کتاب) را به امام جعفرصادق عليه السلام اختصاص داد و متن عربی و ترجمۀ آلمانی مقالۀ کیمیاگری منسوب به امام را با عنوان "کتاب رساله جعفر الصّادق فی علم الصّناعه و الحجر المکرّم" چاپ کرد و با بحث و بررسی تمام مسائل راجع به تاریخ، ادبیات، مذهب و هرآنچه دربارۀ شخصیت امام میشد (همان، ص 7-41، 52-64)، نتیجه¬گرفت که بین امام جعفرصادق و نوشته های سحر و جادوی منسوب به او هیچ وجه مشترکی وجود ندارد (نیز رجوع کنید به کراوس، ج5، ص 16). او همچنین این نظر را که امام جعفرصادق استاد جابربن حیان بوده است رد کرد (رجوع کنید به روسکا، 1967، بخش2، ص 41-52؛ کراوس، ج5، ص 16-17؛ نیزرجوع کنید به جابربن حیان*). از جمله مهم¬ترین کارهای روسکا دربارۀ تاریخ کیمیا ، < مُصحف‌الجماعة > ( صورت جلسه‌های مباحثات نخستین مجمع کیمیاگران به ریاست فیثاغورس) است که با بررسی و مقایسۀ تمام نسخه های محفوظ لاتین آن (رجوع کنید به روسکا، 1931، ص 46-104) و نیز بررسی دقیق منشأ عربی آن (رجوع کنید به همان، ص 18-45) در 1310ش/1931 در برلین منتشر شد. او منشأ یونانی این متن را رد، و ثابت کرد که آن محصولی از یونانی¬مآبی شرقی در زمان ساسانیان است (رجوع کنید به کراوس، ج5، ص 18-19؛ پریسنر، ج22، ذیل "Ruska" ،ص 296-297؛ قس رجوع کنید به سزگین، ج 4، ص 60ـ 66). روسکا در سالهای1314-1315ش/ 1935-1936 به ویرایش و ترجمۀ کتاب "سر الأسرار" رازی پرداخت و در1316ش/ 1937 آن را به آلمانی منتشر کرد (رجوع کنید به گنزنمولر، همانجا؛ کراوس، ج5، ص 20). وی همچنین در مقاله¬ای به بررسی چگونگی جعل و تبدیل ترجمه¬ها به رسالاتی منسوب به رازی پرداخت (روسکا، 1939، ج7، ص 31-94؛ برای دیگر آثار روسکا رجوع کنید به روسکا، یولیوس، ذیل «کتابخانه دیجیتال» ؛ کراوس، ج5، ص 21-40).‌


منابع:


(1) W.Ganzenmuller, "Julius Ruska" in Journal of chemical education, vol. 26 no. 8, 1949;
(2) Paul Kraus , "Julius Ruska" in: Osiris, vol.5, 1938, repr. Amesterdam 1969;
(3) Priesner, Claus, "Julius Ruska" in: Neue Deutsche Biographie, vol. 22, 2005;
(4) Julius Ruska, Kazwinistudien in: Der Islam, vol. 4, 1913;
(5) Julius Ruska, "Pseudopigraphische Rasis-Schriften", in: Osiris (Bruges)vol. 7, 1939, repr. In Natural Sciences in Islam, vol. 73: Muhammad ibn Zakaria Ar-Razi, texts and studies I, , collected and reprinted by Fuat Sezgin, Frankfort 2002;
(6) idem, arabische alchemisten, Heidelberg, 1924, repr. By Martin Sandig oHG., Wiesbaden 1967;
(7) idem, Das Quadrivium aus Severus bar Sakku’s Buch der Dialoge: Inaugural - Dissertation, Leipzig 1896;
idem, s.v. "Digitale Bibliothek" 1997-2006. [Online(. Available: http://julius.ruska.de/frame.html )02 Sept. 2010];
idem, Turba Philosophorum: ein Beitrag zur Geschichte der Alchemie, Berlin 1931, repr. In Natural Sciences in Islam, vol. 65: Turba Philosophorum, ein Beitrag zur Geschichte der Alchemie, collected and reprinted by Fuat Sezgin, Frankfort 2002;
Fuat Sezgin, Geschichte des Arabischen schrifttums, Lieden 1967- 2000.

/ رولاند پیچ /



تاریخ انتشار اینترنتی: 30/09/1389

نام کتاب : دانشنامه جهان اسلام نویسنده : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    جلد : 1  صفحه : 6446
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست