حُصَین بن حُمام ، ابویزید، شاعر مُخَضْرَم. از تاریخ ولادتش اطلاعى در دست نیست. او از معاصران نابغه ذبیانى* (متوفى 18) بود (فرّوخ، ج 1، ص 265). حصین از بزرگان عرب و رئیس قبیله بنى سهمبن مُرّه (از قبایل مضر) بود و از دلاوران قبیله به شمار میرفت. او را مانعالضَیم (ظلمستیز) میخواندند (رجوع کنید به ابنقتیبه، ص 432؛ ابوالفرج اصفهانى، ج 14، ص 2).
حصینبن حمام مدت كوتاهى از عمر خویش را در دوره اسلامى گذراند (ابوالفرج اصفهانى، ج 14، ص 10، 14). فرّوخ (همانجا) او را صحابى پیامبر معرفى كرده است، اما به نظر میرسد كه نام وى با صحابى دیگرى اشتباه شده باشد (رجوع کنید به ابناثیر، ج 2، ص 33ـ34). حصینبن حمام از شاعران برجسته، اما كمگوى (مُقِلّ) دوره جاهلى بود (ابنسلام جمحى، ص 131؛ ابنقتیبه، همانجا). آمدى (ص 91) دیوانى را به او نسبت داده است. فخر و حماسه، سرزنش مردم قومش و رثا از مضامین شعرى اوست. در اشعار متأخرش، مفاهیم اسلامى وجود دارد، مانند روز قیامت، دیدن نتایج اعمال، چگونگى لرزش زمین در روز قیامت و كمارزش بودن اعمال كافران (رجوع کنید به ابوالفرج اصفهانى، ج 14، ص 6ـ8، 14ـ15؛ فرّوخ، همانجا، نیز رجوع کنید به ج 1، ص 266ـ268). وى قبل از هجرت، و به نقلى در ابتداى خلافت عمر (حك : 13ـ23)، در یكى از سفرهایش درگذشت (ابوالفرج اصفهانى، ج 14، ص 15؛ شیخو، قسم 4، ص 743؛ فرّوخ، ج 1، ص 265).
منابع : (1) حسنبن بشر آمدى، المؤتلف و المختلف فى اسماء الشعراء و كناهم و القابهم و انسابهم و بعض شعرهم، در محمدبن عمران مرزبانى، معجم الشعراء، چاپ ف. كرنكو، بیروت 1402/1982؛ (2) ابناثیر، اسدالغابة فى معرفة الصحابة، چاپ عادل احمد رفاعى، بیروت 1417/ 1996؛ (3) ابنسلام جمحى، طبقات فحول الشعراء، چاپ محمود محمد شاكر، (قاهره 1952)؛ (4) ابن قتیبه، الشعر و الشعراء، او، طبقات الشعراء، چاپ مفید قمیحه و نعیم زرزور، بیروت 1405/ 1985؛ (5) ابوالفرج اصفهانى؛ (6) لویس شیخو، شعراء النّصرانیة قبل الاسلام، بیروت 1967؛ (7) عمر فرّوخ، تاریخ الادب العربى، ج 1، بیروت 1984.