حریرى ، عبداللّه بن قاسم ‌بن عبداللّه ‌بن محمدبن خلف لخمى، كنیه‌اش ابومحمد، محدّث، نسب‌شناس و شرح‌حال‌نویس اندلسى سده ششم. به گفته ابن‌ابّار (ج 2، ص 902)، وى به حرّار نیز معروف بود. حریرى در 12 شعبان یا رجب 591 در جزیره شَقْر، در اشبیلیه اندلس، به ‌دنیا آمد (همان، ج 2، ص 903؛ قس ذهبى، حوادث و وفیات 641ـ650ه ، ص 273، كه سال تولد او را 571 ذكر كرده است). وى از علماى بسیارى حدیث شنید و روایت نقل كرد، از جمله از عبدالرحمان‌بن على زُهرى، ابوالحسین (ابوالحسن)بن عظیمه، أبى عمربن عات، ابی‌محمد زهرى، ابی‌الولیدبن عفیر، و ابی‌العباس نباتى (ابن‌ابّار، ج 2، ص 902؛ ابن‌زبیر، قسم 3، ص 146؛ ذهبى، همانجا). وى نام شیوخ خویش را، كه بیش از دویست تن بوده‌اند، در كتاب الدرر و الفرائد فى نُخَب الأحادیث و تُحف الفوائد فهرست كرده است (ابن‌ابّار، همانجا). حریرى به علم روایت و نقل و ضبط احادیث توجه بسیار داشت (همان، ج 2، ص 903؛ ابن‌زبیر؛ ذهبى، همانجاها). وى، به گفته خودش، سه بار كتاب مُوَطَّأ مالك‌بن انس را كه در آن روزگار در سرزمینهاى مغرب اسلامى رواج بسیار داشته، از ابن‌بقى شنیده و كتاب صحیح بخارى را از عبدالرحمان‌بن على زُهْرى فراگرفته است (ابن‌ابّار، ج 2، ص 902؛ ذهبى، همانجا). از جمله آثار اوست: حدیقةالانوار فى معرفة الانسابكه ذیلى بر كتاب اقتباس الانوار و التماس الأَزهار رُشاطى، در انساب، است؛ و المنهج الرّضى فى الجمع بین كتابَىْ ابن‌بَشكوال و ابن‌الفَرَضى، در شرح احوال بزرگان اندلس (ابن‌ابّار، ج 2، ص 902ـ903؛ ذهبى، همانجا؛ صفدى، ج 17، ص 406).

حریرى حافظه‌اى قوى، بهره‌اى در شاعرى، و خط بسیار خوشى داشت كه در آن از ابن خَیر اشبیلى* پیروى می‌كرد (ابن‌ابّار، ج 2، ص 903؛ ابن‌زبیر؛ ذهبى).

حریرى در شوال یا ذیقعده 645 و به روایتى در آغاز 646 در اشبیلیه، كه در آن زمان در محاصره سپاهیان مسیحى بود، وفات یافت (ابن‌ابّار؛ ابن‌زبیر، همانجاها؛ ذهبى، حوادث و وفیات 641ـ650ه ، ص 273ـ274؛ صفدى، همانجا).

---

منابع :
(1) ابن‌ابّار، التكملة لكتاب الصلة، چاپ عزت عطار حسینى، بیروت 1375/1955؛
(2) ابن‌زبیر، كتاب صلة الصلة، قسم 3، چاپ عبدالسلام هراس و سعید اعراب، (مراكش) 1413/ 1993؛
(3) محمدبن احمد ذهبى، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام، چاپ عمر عبدالسلام تدمرى، حوادث و وفیات 641ـ650ه ، بیروت 1419/ 1998؛
(4) صفدى.

/ زهرا برومند /