responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : دانشنامه جهان اسلام نویسنده : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    جلد : 1  صفحه : 588

 

بَحری ، محمودبن باقر قادری ، صوفی و شاعر شبه قاره در قرن یازدهم و دوازدهم . در گوگی (در گذشته از توابع بیجاپور و اکنون از توابع مدراس ) به دنیا آمد و بیست سال نخست زندگی را در آنجا سپری کرد. به مطالعة تصوف پرداخت و در طریقه قادریه * مرید محمد باقر (متوفی 1073) شد. پیوندهایی نیز با فرقة چشتیه * برقرار کرد. در سالهای حکومت سلطان سکندر عادلشاه (1083 - 1097) در بیجاپور مقیم شد و پس از آنکه اورنگ زیب در 1097 سلطنت عادلشاهیان را برچید، به حیدرآباد رفت و در 1130 در همانجا درگذشت .

بحری درویشی گوشه گیر و شاعری بی اعتنا به مقامات حکومتی بود. در آثار خود تشکیلات شهرنشینی صوفیانی را که خود را با اسلام سنتی تطبیق داده اند تحقیر و استهزا کرده ، و به معیارهای ادبی نازل آنان ، علاقه شان به گسترش صرف حلقة مریدان و کنار آمدنشان با «اهل دنیا» و دربار ـ اگرچه خود نیز در اشعارش اورنگ زیب را مدح کرده ـ اشاره نموده است . چون در دوره ای از بی ثباتیهای سیاسی و محافظه کاری های دینی زندگی می کرد، نه تنها صوفی بلکه منتقدی اجتماعی نیز به شمار می آمد. او حتی بیجاپور روزگار خود را با بغداد عصر حسین بن منصور حلاج مقایسه کرده ، و احتمالاً منظورش این بوده است که اگر او نیز به دست مقامات بیجاپور بیفتد، با او همان می کنند که مقامات حکومت بغداد با حلاج کردند.

آثار: مَن گَلَن (سروده در 1112)، مثنوی عرفانی به دکنی که قسمتهایی از آن را در 1117 با عنوان عروس عرفان به نثر فارسی ترجمه کرده است (برای نسخه های خطّی رجوع کنید به منزوی ، ج 3، ص 1693)، و از نظر لطایف و ظرایف و داستانهای کوتاه و ابیات حکمی شبیه گلستان سعدی است ؛ بنگاب نامه ، منظومه ای در وصف بنگ از نظر عرفانی ؛ شرح غزل حکیم ناصرخسرو به فارسی ؛ کلیات بحری .


منابع :
(1) محمودبن باقر بحری ، عروس عرفان ، حیدرآباد، موزة سالار جنگ ، مجموعة تصوف ، ش 114، کلکته ، انجمن آسیایی ، مجموعه نسخ خطی فارسی ، ش 1283؛
(2) م . حافظ سید، ویرایشگر، کلیات بحری ، لکهنو 1339؛
(3) احمد منزوی ، فهرست مشترک نسخه های خطی فارسی پاکستان ، ج 3، اسلام آباد 1363 ش ؛


(4) Richard M. Eaton, Sufis of Bijapur , Princeton 1978;
(5) D.N.Marshall, Mughals in India: a bibliographic survey, I: manuscripts , Bombay 1967, 100-101.

/ د. ج . ا. ، با اضافاتی از ) ایرانیکا / ر. م . ایتون (



نام کتاب : دانشنامه جهان اسلام نویسنده : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    جلد : 1  صفحه : 588
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست