جوزجانی ، ابوسلیمان موسیبن سلیمان ، محدّث و فقیه حنفی اوایل قرن سوم. تاریخ تولد و زادگاه وی دانسته نیست. او كه منسوب به جوزجان*است ( رجوع کنید به سمعانی، ج 2، ص 16)، در بغداد به تحصیل پرداخت و تا زمان مرگ هم همانجا زیست و ازاینرو، او را بغدادی نیز خواندهاند (ابنندیم، ص 259؛ خطیب بغدادی، ج 15، ص 26؛ بغدادی، هدیه العارفین ، ج 2، ستون 477). وی فقه را نزد قاضی ابویوسف (متوفی 182) و محمدبن حسن شیبانی * (متوفی 189) فراگرفت (ابنندیم، همانجا؛ ابنقُطلُوبُغا، ص260) و از چندین نفر حدیث شنید (ابن ابیحاتم، ج 8، ص 145؛ خطیب بغدادی، همانجا؛ ابن ابیالوفا، ج 3، ص 518؛ ابنقطلوبغا، همانجا). چند نفر نیز از او روایت كردهاند (ابنندیم؛ خطیب بغدادی، همانجاها؛ مَزّی، ج 25، ص 325ـ326؛ ذهبی، ج10، ص194). محدّثان، جوزجانی را فردی صاحبنظر و صدوق دانستهاند (ابنابیحاتم؛ ذهبی، همانجاها). هنگامی كه مأمون (حك : 198ـ 218) منصب قضا را به او پیشنهاد كرد، از پذیرفتن آن خودداری كرد از آن رو كه خود را لایق این منصب نمیدانست (خطیب بغدادی، ج 15، ص 27؛ ابواسحاق شیرازی، ص 130؛ ابنابیالوفا، همانجا). جوزجانی پس از سال 200 وفات یافت (ابنابیالوفا، همانجا؛ لكنوی، ص 216؛ بغدادی، ایضاحالمكنون، ج 2، ستون 33)، اما برخی مؤلفان ( رجوع کنید به بروكلمان، ج 3، ص 257؛ شیخ، ص 37) وفات او را در 290 یا بعد از 280 دانستهاند. باتوجه به اینكه بیشتر شاگردان شیبانی و همدرسهای جوزجانی تا 230 وفات یافتهاند ( رجوع کنید به د. اسلام، چاپ دوم، ذیل «الشیبانی»)، درستی این تاریخ بعید به نظر میرسد (نیز رجوع کنید به زركلی، ج 7، ص 323). برخی مؤلفان ( رجوع کنید به ابن ابیالوفا، ج 2، ص 186ـ187؛ سزگین، ج 1، ص 607؛ بغدادی، هدیه العارفین، همانجا) آثاری، از جمله السیرالصَغیر، نوادرالفتاوی، كتاب الصلوه، كتابالحیل و كتابالرهن، را به جوزجانی نسبت دادهاند، اما بهنوشته ابنندیم (همانجا) وی هیچ تألیفی نداشته و صرفاً راوی كتابهای شیبانی بوده است. در این میان روایت جوزجانی از برخی آثار مشهور شیبانی، مانند كتابالاصل ( المبسوط )، معروفتر است (رجوع کنید به حاجیخلیفه، ج 2، ستون1581؛ بروكلمان؛ شیخ، همانجاها).