داران ، مركز شهرستان فريدن از استان اصفهان، در ارتفاع حدود 280 ، 2 متری، در 132 كيلومتری شمال غربی شهر اصفهان و 110 كیلومتری شمال غربی شهركرد.
قلۀ دالان با ارتفاع 915،3 متر از رشته كوه دالان در نُه كیلومتری جنوبشرقی و كوه یتیم (بلندترین قله 742 ، 2 متر) در ده كیلومتری جنوب غربی شهر واقع است (جعفری، ج 1، ص 244، 561).
رود دائمی آبِ پلاسگان، ریزابۀ زایندهرود ــ كه در محل عبور از این شهرستان به نامهای رود داران یا فریدن هم خوانده میشود ــ در مغرب شهر جریان دارد و در 29 كیلومتری جنوب شهر داران به دریاچۀ سد زایندهرود میریزد (رجوع کنید به افشین، ج 1، ص 71ـ72؛ جعفری، ج 2، ص 74). این رود، كه نه جوی از آن منشعب میشود، مهمترین منبع آب كشاورزی اطراف شهر است (میرمحمدی، ص 133).
آب و هوای شهر سرد و نیمهخشك است. بیشترین دمای شهر، براساس ایستگاه سینوپتیك داران، ْ35 در مرداد، كمترین آن ْ4ر18- در بهمن، و میانگین بارش سالانۀ آن حدود 269 میلیمتر است (سالنامه هواشناسی، ص 202).
زبان مردم شهر داران فارسی است. معدودی از افراد، علاوه بر فارسی، به زبانهای گرجی و تركی و ارمنی هم گفتگو میكنند. مردم شهر شیعۀ دوازده امامیاند و اقلیتی نیز ارمنی هستند ( فرهنگ جغرافیائی آبادیها ، ج 70، ص 98؛ نیز رجوع کنید به میرمحمدی، ص 98ـ99).
در سرشماری 1375 ش، جمعیت شهر 033 ، 17 تن بوده است (مركز آمار ایران، ص هفتادوچهار).
براساس تقسیمات كشوری 1316 ش، داران بخشی از شهرستان اصفهان از استان دهم بود (ایران. وزارت كشور، بیتا، ص 18ـ19). آبادی داران در 1329 ش به شهر تبدیل شد (ایران. وزارت كشور، 1382 ش، ذیل «استان اصفهان»).
بیشترین صادرات این شهر فرش و سیبزمینی است ( فرهنگ جغرافیائی آبادیها ، ج 70، ص 98). مهمترین محصولات كشاورزی آن گندم، جو، یونجه، سیبزمینی، و از فراوردههای باغی، انگور، سیب درختی، زردآلو، آلبالو، گلابی، بادام و گردوست. همچنین درخت بادام كوهی و گیاهان گون كتیرا، گل گاوزبان، گل خطمی و قیاق در پیرامون شهر یافت میشود ( فرهنگ جغرافیائی آبادیها ، ج 70، ص 98).
از آثار تاریخی این شهر، بقعۀ شیخ ابوسلیمان دارانی است كه زیارتگاه اهالی است و موقوفاتی نیز دارد. در اولین وقفنامۀ آن سال 710 ضبط شده است (میرمحمدی، ص 145ـ 148).
پیشینه. شهر داران در ناحیۀ باستانی پرتیكان قرار گرفته ( رجوع کنید به فریدن*) و نام آن به صورت دارون هم ضبط شده است (جناب، ص 123). در دورۀ ناصری، معروفترین قریۀ ناحیۀ ورزق بود و به سبب آنكه در قسمت میانی منطقه قرار داشت حاكمنشین پنج ناحیه یا فریدن به شمار میرفت (ارباب الاصفهانی، ص 331؛ افضلالملك، ص 99، 102).
به نوشتۀ جناب، در 1303 ش دارون قصبه و دارالحكومۀ فریدن بود (جناب، همانجا).
در حدود 1332 ش، حسینعلی رزمآرا نوشته است (ج 10، ص 83 ـ84) داران قصبهای است در دشتی سبز و خرّم با 700 ، 2 نفر جمعیت كه به لری و فارسی سخن میگویند، پانزده رشته قنات و محصولاتی مانند غلات و حبوبات دارد، مردمش زارع و گلهدارند و از صنایعدستی به بافت قالی، جاجیم و گلیم اشتغال دارند. در زمان رزمآرا بیشتر بناهای شهر گلی و قدیمی بودهاند (همانجا).