جَمبول‌ جَبَیف‌ ، شاعر مردمی ‌قزاق‌، شاعری ‌بی‌سواد كه‌ مظهر سنّت‌ شعرشفاهی ‌آن ‌دیار است‌. جبیف ‌در 1262/ 1846 در سمیرچیه‌ در خانواده‌ای چادرنشین ‌به ‌دنیا آمد. نام ‌او برگرفته‌ از كوهی ‌به‌ نام‌ جمبول‌/ ژمبول ‌است‌. در 1317 ش‌/ 1938 قرار شد این ‌نام‌ را به‌ افتخار او به ‌شهر اولیا آتا * و استانی‌ در قزاقستان ‌بدهند. از كودكی ‌شیفته‌ موسیقی ‌و آواز خواندن ‌بود و از اوان ‌جوانی‌، معاش‌خود را از این‌ راه ‌تأمین ‌می‌كرد. او از شِكوه‌های ‌مردم ‌الهام ‌می‌گرفت ‌و بدیهه ‌سرایی ‌می‌كرد و غالباً اشعارش‌ را با نوای ‌دمبره‌ [ = نوعی‌ساز كوچك ‌زهی‌] همراه ‌می ‌ساخت‌. معروف‌ترین ‌این ‌اشعار، > «شیون‌» < و > «بخت ‌و اقبال ‌آدم ‌بیچاره‌» < نام‌ دارد. اولین ‌معلم‌ او شاعر مردمی ‌سویویومبی‌ بود، اما جبیف ‌از وی‌ پیشی ‌گرفت‌، به ‌طوری ‌كه‌ آقین‌ (پدر شعر مردمی‌) نامیده ‌شد.

پس‌از انقلاب‌اكتبر 1917 روسیه‌، جمبول ‌استعداد خود را در خدمت ‌اهداف ‌نظام‌ جدید قرار داد و مدیحه‌ سرا شد و اشعاری ‌در مدح ‌لنین ‌و استالین ‌و شخصیتهای‌ برجسته ‌آن ‌نظام‌ سرود. وی‌ حتی‌ در بزرگداشت ‌چین ‌و جمهوری‌اسپانیا (پیروزی ‌ملّیون ‌اسپانیا در 1316 ش‌/ 1937) نیز شعر سرود و در طول ‌جنگ‌ جهانی ‌دوم (1939ـ 1945)، كارهای‌اعجاب‌ انگیز جنگی ‌ارتش ‌سرخ‌، به ‌ویژه ‌در لنینگراد، را ستود و نیز برای ‌از دست ‌دادن ‌پسرش ‌در میدان ‌جنگ‌، مرثیه‌ای ‌سرود. مشخصه ‌بارز شعر او سادگی‌ است‌ و تشبیهات‌ جدیدی‌ نیز ابداع‌ كرده ‌است‌.

مقامات‌ شوروی‌، كه‌ در 1320 ش‌/1941 نشان ‌لنین ‌و جایزه‌ استالین‌ را به‌ او اعطا كرده‌ بودند، در صدد بزرگداشت ‌صدمین‌ سال ‌تولد وی‌بودند، كه‌او در 1324 ش‌/ 1945 درگذشت‌. در 1325 ش‌/ 1946، متن ‌اصلی ‌آثار وی‌، به‌ صورت‌ روایت ‌شفاهی‌ یا متن ‌دست‌ نویس‌، در شهر آلما آتا جمع‌آوری‌ و منتشر شد و هم ‌زمان ‌با آن‌ مجموعه ‌اشعار او به‌ زبان ‌روسی‌ ترجمه‌ گردید.

---

منابع‌:


(1) M. Abdikadirov, Narodniy Pevets Stalinskoy epokhi , 1946;
(2) M. Balakaev, "O 0 yazike Dzambula", in Vestnik Akad. Nauk Kazakhskoy SSR , 1947/6;
(3) Bol'shaya Savetskaya Ensiklopediaya 2 , [Moscow] 1949-1958, vol. 14, 206-208 (with portrait).

/ د. اسلام‌ /