- مدرسه فقاهت
- کتابخانه مدرسه فقاهت
- کتابخانه تصویری (اصلی)
- کتابخانه اهل تسنن
- کتابخانه تصویری (اهل تسنن)
- ویکی فقه
- ویکی پرسش
- مدرسه فقاهت
- کتابخانه مدرسه فقاهت
- کتابخانه تصویری (اصلی)
- کتابخانه اهل تسنن
- کتابخانه تصویری (اهل تسنن)
- ویکی فقه
- ویکی پرسش
|
||||
| نام کتاب : دانشنامه جهان اسلام نویسنده : بنیاد دائرة المعارف اسلامی جلد : 1 صفحه : 4773 | ||||
|
جلالی ، قیامها ، قیامهایی در اواخر قرن دهم و اوایل قرن یازدهم بر ضد دولت عثمانی، غالباً در آناطولی. نام این قیامها منسوب است به شیخ‌جلال بوزاوقلی ، كه در 925/ 1519 در نزدیكی توقات * قیام، و به قولی ادعای مهدویت كرد ( د.ا.د.ترك ، ذیل "Celali isyanlari") و به قولی دیگر منتظر ظهور حضرت مهدی بود (رجوع کنید به آق‌داغ، ص117). این درویش تركمن ( میدان لاروس، ج2، ص839)، كه یك سپاهی تیماردار (تیولدار) بود (كونت ، ص125)، با شعار «بهبود زندگی انسانهای تنگدست، دهقانان بی‌زمین و به ستوه آمدگان در زیر بار مالیاتهای سنگین» مردم را به گردِ خود فراخواند (یتكین ، ج1، ص204). به رغم ضربه سختی كه سلطان‌سلیم اول پیش از جنگ چالدران *(920) بر قزلباشان آناطولی وارد آورده بود، روابط معنوی قزلباشان آناطولی و صفویان همچنان ادامه داشت (اوزون چارشیلی، ج2، ص345؛ د.ا.ترك، ج6، ص790) و لذا هزاران نفر با تمایلات قزلباشی، دعوت او را پذیرفتند و بیش از بیست هزار نفر، در 924، زمانی كه سلطان‌سلیم به مصر لشكركشی كرده بود تا از اتحاد ممالیك با صفویه جلوگیری كند، در توقات قیام كردند و در اندك مدتی منطقه بین رودهای قزل‌ایرماق و یشیل‌ایرماق را تسخیر كردند. سلطان‌سلیم هم برای جلوگیری از گسترشِ روزافزونِ دامنه قیام، فرهادپاشا (بیگلربیگی روم‌ایلی) و علی‌بیگ شهسوار اوغلی (والی مرعش) را مأمور سركوبی آنان كرد (سعدالدین افندی، ج2، ص385؛ آق‌داغ، ص117ـ118). قیام به شدت سركوب گردید و شیخ‌جلال كه در صددِ پناهنده شدن به قلمرو دولت صفوی بود، در ارزروم دستگیر و اعدام شد (كونت، همانجا؛ پچوی ، ج2، ص403، پانویس2). منابع: (1) اسكندر منشی؛ (2) اولیا چلبی؛ (3) لوسین لوئی‌بلان، زندگی شاه‌عباس، ترجمه ولی‌اللّه شادان، تهران 1375ش؛ (4) میرزابیگ‌بن حسن جنابدی، روضةالصفویه، چاپ غلامرضا طباطبایی‌مجد، تهران 1378ش؛ (5) احمد جودت‌پاشا، تاریخ جودت، استانبول 1309؛ (6) مصطفی‌بن عبداللّه حاجی‌خلیفه، ترجمه تقویم التواریخ: سالشمار وقایع مهم جهان از آغاز آفرینش تا سال 1085ه.ق ، از مترجمی ناشناخته، چاپ میرهاشم محدث، تهران 1376ش؛ (7) حسن‌بن مرتضی حسینی استرآبادی، تاریخ سلطانی: از شیخ صفی تا شاه‌صفی ، چاپ احسان اشراقی، تهران 1366ش؛ (8) رحیم رئیس‌نیا، كوراوغلو در افسانه و تاریخ ، تهران 1377ش؛ (9) شمس‌الدین‌بن خالد سامی، قاموس الاعلام ، چاپ مهران، استانبول 1306ـ1316/ 1889ـ1898؛ (10) محمدبن حسنجان سعدالدین افندی، تاج التواریخ، [ استانبول ( 1279ـ1280؛ (11) طنوس‌بن یوسف شدیاق، اخبارالاعیان فی جبل لبنان، چاپ مارون رعد، ) بیروت ( 1995؛ (12) محمدبن یحیی عطائی، حدائق الحقائق فی تكملة الشقائق، در شقائق نعمانیه و ذیللری ، چاپ عبدالقادر اوزجان، استانبول: دارالدعوة، 1989؛ (13) پاتریك بالفور كین‌راس، قرون عثمانی ( ظهور و سقوط امپراطوری عثمانی )، ترجمه پروانه ستاری، تهران 1373ش؛ (14) جلال‌الدین محمد منجم یزدی، تاریخ عباسی، یا، روزنامه ملاجلال ، چاپ سیف‌اللّه وحیدنیا، تهران 1366ش؛ (15) نعیما، تاریخ نعیما: روضة‌الحسین فی خلاصة اخبار الخافقین ، استانبول، ج1، 1281، ج2، ) بی‌تا.]؛ (16) Mustafa Akdag, Turk halkinin dirlik ve duzenlik kavgasi: Celali isyanlari, Istanbul 1975; (17) Azarbayjan Savet Ensiklopediyasi, Baku 1976-1987; (18) EI 2 , suppl . fascs. 3-4, Leiden 1981, s.v. "Djalali" (by W.J. Griswold); (19) Joseph von Hammer-Purgstall, Geschichte des osmanischen Reiches , Graz 1963; (20) Halil Inalcik, "The heyday and decline of the Ottoman Empire", in The Cambridge history of Islam , vol. 1A, ed. P.M. Holt, Ann K.S. Lambton, and Bernard Lewis, London: Cambridg University Press, 1980; (21) IA , s.vv. "Canbulat" (by M.C. Sahabeddin Tekindag), "Cigala- Zade" (by M. Tayyib Gokbilgin) "Kara-yazici" (by Mustafa Akdag),"Kizil-Bos" (by Abdulbaki Golpinarli), "Koprululer" (by M. Tayyib Gokbilgin), "Kor-oglu" (by Pertev Naili Boratav), "Murad Pasa" (by Cengiz Orhanlu), "Suleyman I" (by M. Tayyib Gokbilgin); (22) Metin Kunt, "Siyasal tarih (1300-1600)", in Turkiye tarihi , ed. Sina Aksin, vol.2, Istanbul: Cem Yayinevi, 1989; (23) S.A.Mammadov,"Azarbayjan Safavilar dovlati", in Azarbayjan tarihi , ed. Z.M. Bunyadov and Y.B. Yusufov, Baku: Azarbayjan Dovlat Nashriyyati, 1994; (24) Meydan Larousse , Istanbul 1979-1981; (25) Ibrahim Pecevi, Pecevi tarihi , ed. Murat Uraz, Istanbul 1968-1969; (26) Stanford J. Shaw, History of the Ottoman Empire and modern Turkey , Cambridge 1985; (27) Faruk Sumer, Oguzlar , Istanbul 1980; (28) idem, Safavi devletinin kurusu ve gelismesinde Anadolu Turklerinin rolu: Sah Ismail ile halefleri ve Anadolu Turkleri , Ankara 1992; (29) TA , s.v. "Celali isyanlari"; (30) TDVIA , s.v. "Celali isyanlar " (by Mucteba Ilgurel); (31) Ismail Hakki Uzuncarsili, Osmanli tarihi , vol. 2, vol.3, pt. 1, Ankara 1983; (32) Cetin Yetkin, Turk halk hareketleri ve devrimler , Istanbul 1974. / رحیم رئیس‌نیا / |
||||
| نام کتاب : دانشنامه جهان اسلام نویسنده : بنیاد دائرة المعارف اسلامی جلد : 1 صفحه : 4773 | ||||
|
www.eShia.ir