جبهه خلق برای آزادی فلسطین ،

سازمان مارکسیست ـ لنینیست مبارزه با اشغالگری دولت اسرائیل ، که جورج حَبَش (پزشک مسیحی فلسطینی ) در 1346 ش / 1967 آن را ایجاد کرد.

اگرچه گروههای فلسطینی پیش از جنگ شش روزة 1346 ش / 1967 برای مبارزه با اسرائیل فعال بودند، ابتکار اصلی مبارزه با اسرائیل در دست دولتهای عربی بود. در 1343 ش / 1964، سازمان آزادیبخش فلسطین * (ساف )، به عنوان سازمانی در بر گیرندة بسیاری از گروههای مبارز فلسطینی ، شکل گرفت ؛ اما، این سازمان در جنگ شش روزه نقش چندانی نداشت . این جنگ افزون بر زیانهای مادّی ، ضربة روانی بزرگی به اعراب وارد کرد و ملی گرایی عربی ( رجوع کنید بهملی گرایی * ، بخش جهان عرب ) را در بحران فرو برد و نقطة عطفی در تاریخ اندیشة عربی شد. این جنگ فلسطینیان را از دولتهای عربی ناامید کرد و آنها را به سوی ایجاد سازمانهایی برای رسیدن به آمال خود رهنمون ساخت . از سوی دیگر، جوّ بین المللی انقلابی در دهة 1340 ش / 1960 عموماً چپ گرایانه بود ( رجوع کنید به چپ / چپ گرایی * ، بخش جهان عرب ) و گروههای انقلابی و مبارز متأثر از مارکسیسم ـ لنینیسم بودند. این تأثیرپذیری فراتر از پیروی در اندیشه بود و گروههای چپ از کمکهای مالی و تسلیحاتی و آموزشی و سیاسی اردوگاه چپ نیز بهره می بردند ( رجوع کنید بهعامری پور، ص 67؛ محافظه ، ص 628ـ 629؛ کوآنت ، ص 74ـ82؛ نیز رجوع کنید به رجایی ، ص 51، 71). این عوامل زمینه های شکل گیری گروههای چپ و مارکسیست را در بین فلسطینیان مبارز فراهم ساخت .

جبهة خلق از درون جنبش ملی گرای عرب بیرون آمد، جورج حبش همراه با نایِفْ حواتْمِه ــ که هر دو از دانشجویان فلسطینی دانشگاه امریکایی بیروت بودند ــ این جبهه را تأسیس کردند. شعارهای این جبهه ، اتحاد عربی ، آزادی فلسطین و انتقام از صهیونیسم بود. شکست 1346 ش /1967 باعث از بین رفتن اعتماد جنبش به رژیمهای سوریه و مصر و کاهش اقتدار پان عربیسم * شد (هیرو ، 1982،ص 154ـ156)؛ ازاین رو، آنان در مقام ایجاد سازمان جدیدی برای پیگیری اهداف خود بر آمدند.

در آبان 1346/ نوامبر 1967، با به هم پیوستن چند گروه فلسطینی ، الجبهة الشَعبیة لتحریر فلسطین (جبهة خلق برای آزادی فلسطین ) به رهبری جورج حبش شکل گرفت . این گروهها عبارت بودند از جبهة آزادیبخش فلسطین ، که یک گروه کوچک فلسطینی به رهبری احمد جبرئیل بود؛ و جنبش ملی برای آزادی فلسطین ، که به سازمان جوانان انتقامجو شهرت یافته بود، و رهبر آن ، نایف حواتمه ، عضو جنبش ملی گرای عرب بود. جبهة خلق پیرو اندیشه مارکسیسم ـ لنینیسم است و از دید آنان انقلاب فلسطین بخشی از انقلاب جهانی برضد امپریالیسم و صهیونیسم و ارتجاع است (کوآنت ، ص 91ـ94، 122ـ124؛ ریس و نجاس ، ص 57؛ نورانی ، ص 71). اعضای این جبهه خواهان کشوری هستند که در آن یهودیان و غیریهودیان ، بدون توجه به نژاد و رنگ و مذهب و جنسیت ، حقوق مساوی داشته باشند. در گذشته ، آنان بر عدم امکان





هم زیستی با رژیم صهیونیستی و ضرورت نابودی آن ، به عنوان تنها شرط برقراری صلح عادلانه و پایدار در منطقه ، تأکید می کردند. به باور آنان تنها راه مبارزه با دشمن صهیونیستی مبارزة مسلحانه است . در عین حال ، امکان جنگ فوری و همه جانبة اعراب با اسرائیل را، به سبب ضعف قوای نظامی اعراب در برابر اسرائیل ، نفی می کنند و اندیشة جنگ طولانی مدت چریکی و فرسایشی با اسرائیل را تبلیغ می کنند (تسلر ، ص 430؛ ریس و نجاس ، ص 36؛ نورانی ، ص 72ـ73).

جبهة خلق ابتدا تلاش می کرد برای آزادی فلسطین جبهه ای ملی ایجاد کند. پیش از آن ، ساف با چنین هدفی شکل گرفته بود، اما با قدرت گرفتن سازمان فتح ، به رهبری عرفات ، و اینکه ساف تحت رهبری فتح این نقش را به عهده گرفت ، جبهة خلق از این هدف خود دست کشید. ساف ، پس از سلطة سازمان فتح بر آن ، عموماً منعکس کنندة سیاستهای عرفات و سازمان فتح بود. با اینکه جبهة خلق از آغاز عضو ساف بوده اما روابط آن با ساف فراز و نشیبهای فراوانی داشته است (صایغ ، ص 396ـ397؛ نیز رجوع کنید به ادامة مقاله ). تا پیش از حملة همه جانبة اسرائیل به لبنان در 1361ش / 1982، که منجر به اخراج گروههای فلسطینی از آن شد، دفتر و پایگاههای اصلی جبهة خلق در لبنان بود و

پس از آن به سوریه (هیرو، 1982، ص 157) و سپس در 1379 ش / 2000، به مناطق زیر نفوذ دولت خودگردان در داخل فلسطین منتقل شد.

مهم ترین پشتیبانان جبهه تا پیش از فروپاشی بلوک شرق ، کشورهایی مانند مصر در زمان ناصر (حک : 1335ـ1349 ش )، لیبی ، جمهوری دموکراتیک خلق یمن ، عراق ، الجزایر، سوریه ، کوبا، چین و کره شمالی بودند که در این میان لیبی مهم ترین منبع تأمین مالی و تسلیحاتی آن بود. اکنون از ایران و لیبی به عنوان حامیان اصلی جبهه یاد می شود (صایغ ، ص 402؛ > «جبهة خلق برای آزادی فلسطین ،...» < ، 2004).

عملیات جبهة خلق بیشتر در خارج از سرزمین اشغالی بوده که شامل چندین هواپیماربایی ، حمله به نفتکش اسرائیلی و دهها عملیات دیگر است . گروگانگیری وزیران نفت کشورهای عضو اوپک در 1354 ش / دسامبر 1975 در وین ، از مهم ترین اقدامات آنان بود. در ادامة این عملیات ، چریکها وزرای نفت را به الجزایر منتقل کردند، اما پس از مذاکره با الجزایریها و بیان خواستهای خود، بدون رسیدن به نتیجه ، آنان را آزاد کردند (هیرو، 1982، ص 157؛ نیز رجوع کنید به نورانی ، ص 73ـ74؛ دانشنامة فلسطین ، ج 3، ص 308). استدلال جبهة خلق این بود که مسئلة مردم فلسطین در جهان به فراموشی سپرده شده است و با چنین اقداماتی ، توجه افکار عمومی جهان به مسئلة فلسطین

جلب می شود (شرابی ، ص 196). همچنین آنان در 1380 ش / 2001، به تلافی ترور ابوعلی مصطفی (دبیرکل وقت جبهة خلق )، رهاوام زیوی ، وزیر جهانگردی اسرائیل را که وابسته

به حزب افراطی اتحاد ملی اسرائیل بود، کشتند. در پی این ترور، نام این گروه بار دیگر در فهرست گروههای تروریست

وزارت خارجة امریکا قرار گرفت . افزون بر این گونه عملیات ،

جبهة خلق در دوران انتفاضه چند عملیات انتحاری نیز انجام داد که تا پیش از آن سابقه نداشت ( > «جبهة خلق برای آزادی فلسطین ...» < ، 2004).

جبهة خلق در 1353 ش /1974، به سبب مخالفت با حذف شعار «مذاکره نکردن با دشمن صهیونیستی » از برنامة مصوب دوازدهمین مجلس ملی فلسطین ، وابسته به ساف ( رجوع کنید به سازمان آزادیبخش فلسطین * )، عضویت خود را در کمیتة اجرایی ساف به حالت تعلیق در آورد و در مخالفت با جبهة نیروهای فلسطینیِ طرفدار روند سازش با اسرائیل ، «جبهة الرَفض » را با مشارکت سه گروه فلسطینی دیگر تشکیل داد. با این حال ، روابط خود را با ساف قطع نکرد و اگرچه با قدرت مطلق فتح و یاسر عرفات و ساف و مواضع منفی عرفات در بارهگروههای چپ فلسطینی مخالف بود، در نشستهای آنان شرکت می کرد (کیمرلینگ و میگدال ، ص 257؛ نورانی ، ص 77). جبهة خلق تا پیش از آغاز روند صلح خاورمیانه ، اندیشة ایجاد دولت محدود فلسطینی را در زمینهایی که اسرائیل در 1346 ش /1967 اشغال کرده است ، مردود می دانست (کیمرلینگ و میگدال ، همانجا)، اما در سالهای اخیر این گروه با اندیشة تشکیل دولت مستقل فلسطینی به پایتختی بیت المقدّس * در زمینهای مذکور به عنوان هدف مرحله ای آزادی سراسر سرزمین فلسطین موافقت کرده است ( رجوع کنید بهدانشنامة فلسطین ، ج 3، ص 305). جبهة خلق ، به دنبال تصمیم مجلس ملی فلسطین در 1370 ش /1991 برای آغاز گفتگو بااسرائیل ، اصول شش گانه ای را به عنوان شرایط خود برای موافقت با مذاکرات ساف و اسرائیل اعلام نمود که عبارت اند از: حق بازگشت آوارگان فلسطینی ، حق تعیین سرنوشت ملت فلسطین ، حق استقلال ، توقف شهرک سازی دولت اسرائیل ، توقف تبعید فلسطینیان ، وحدت ملت فلسطین و کسب حقوق این ملت . چون مذاکره کنندگان فلسطینی این شرطها را نادیده گرفتند، جبهة خلق خواستار توقف فوری مذاکرات شد و به ائتلاف مخالفان روند اسلو پیوست . همچنین تلاش کرد در ساف جناح ضدفتح و ضدعرفات ایجاد کند. این جبهه از آغاز



انتفاضه * در 1366 ش / 1987 به حمایت از آن پرداخت . نیروهای این جبهه در داخل سرزمینهای اشغالی در کنار مردم فلسطین با اسرائیل به مبارزه پرداختند و ضمن پیوستن به گروههای ده گانة انتفاضة فلسطینیِ مخالف روند سازش ، از جمله گروههای تشکیل دهندة رهبری متحد قیام انتفاضه نیز بوده اند ( رجوع کنید به عامری پور، ص 163؛ دانشنامة فلسطین ، همانجا).

رهبر جبهه از آغاز تا 1379 ش /2000 جورج حبش بود، در این سال وی استعفا کرد و معاونش ابوعلی مصطفی در همایش جبهه به دبیرکلی انتخاب شد. او که همچنان مخالف روند صلح در چارچوب توافقهای اسلو بود، از سوریه به کرانة باختری آمد. این انتقال بر اساس راهبرد متمرکز ساختن فعالیتهای جبهه در داخل فلسطین بود. نیروهای اسرائیلی ابوعلی مصطفی را در 1380 ش /2001 ترور کردند و احمد سَعْدات به دبیرکلی برگزیده شد. در پی این ترور، جبهة خلق گفتگوهای خود را با ساف متوقف کرد و بر عملیات مقاومت مسلحانه در برابر اشغالگران تأکید ورزید. در دی 1380/ ژانویة 2002، دولت خودگردان ، تحت فشار دولت اسرائیل ، احمد سعدات را به اتهام ترور وزیر جهانگردی اسرائیل بازداشت کرد و او همچنان (1384 ش / 2005) زندانی است .

پس از ارائة طرحی به نام نقشة راه برای صلح فلسطینیان با اسرائیل ( رجوع کنید به سازمان آزادیبخش فلسطین * ) در 1382 ش / 2003، جبهه با آن مخالفت ، و اعلام کرد که این طرح در بهترین نتیجة خود زمینه ساز استقرار نیروهای غربی در سرزمین اشغالی فلسطین به جای نیروهای اشغالگر اسرائیلی و قیمومت کشورهای غربی در سرزمین فلسطین خواهد شد. با درگذشت یاسرعرفات * 1383ش / 2004، به رغم سابقة اختلافات عمیق دیدگاه جبهه با او، از وی به عنوان نماد مبارزة مردمی و انقلاب فلسطین تجلیل کردند. اگرچه جبهة خلق انتخابات ریاست دولت خودگردان فلسطینی در 1375 ش / 1996 را در مخالفت با روند اسلو تحریم کرد، در انتخابات دی 1383/ ژانویة 2005 از مصطفی برغوثی ، دبیر کل کمیتة اقدام فلسطین و عضو سابق حزب کمونیست فلسطین ، در برابر ابومازن محمودعباس ، که در انتخابات پیروز شد، پشتیبانی نمود ( رجوع کنید به «بیان صادر عن الامین العام للجبهة الشعبیة لتحریر فلسطین »، 2004). جبهة خلق ، با داشتن هزار تا سه هزار نیروی مسلح ، از گروههای متوسط فلسطینی محسوب می شد (کوآنت ، ص 100) اما به دنبال افول اندیشه ها و ایدئولوژی کمونیستی و فروپاشی اردوگاه شرق و در پی پدیدار شدن گروههای اسلامی مخالف روند سازش در دهة 1370 ش / 1990، گروههای چپ گرا در فلسطین به حاشیه رانده شدند ( > «جبهة خلق برای آزادی فلسطین ...» < ، 2004). پس از اوج گیری انتفاضه و مشارکت فعال جبهة خلق در آن و به ویژه کشته شدن دبیر کل جبهة خلق و زندانی شدن دبیرکل جدید آن ، جبهه تا حدی قدرت سابق خود را بازیافته است . تا پیش از انشعاب جبهة دموکراتیک از جبهة خلق در 1348ش / 1969، نشریة الحرّیة ترجمان (ارگان ) این جبهه بود، اما پس از انشعاب ، چاپ الحرّیة به دست جبهة دموکراتیک افتاد و جبهة خلق انتشار مجلة الهدف را آغاز کرد (کوآنت ، ص 69).

در پی بروز برخی اختلافات ، دو جبهه از جبهة خلق برای آزادی فلسطین منشعب شدند، که در ذیل معرفی می شوند:

جبهة خلق برای آزادی فلسطین ـ فرماندهی کل . سازمانی مارکسیست و فلسطینی به رهبری احمد جبرئیل است . احمد جبرئیل در 1314 ش / 1935 در فلسطین به دنیا آمد (نورانی ، ص 261). او افسر ارتش سوریه بود و در 1338 ش / 1959 با همیاری گروهی از جوانان فلسطینی ، که در ارتش سوریه خدمت می کردند، گروه کوچکی به نام جبهة آزادیبخش فلسطین ، با هدف مبارزه با اسرائیل ایجاد کرد. در 1346 ش / 1967، این سازمان به جبهة خلق به رهبری جورج حبش پیوست ؛ اما، به سبب بروز اختلافاتی ، انشعاب یافت و الجبهة الشعبیه لتحریر فلسطین ـ القیادیة العامة (جبهة خلق برای آزادی فلسطین ـ فرماندهی کل ) را ایجاد کرد (ریس و نجاس ، ص 77ـ 78؛ نورانی ، ص 79ـ80). این اختلافات از آنجا ناشی می شد که در 1346ـ1347 ش / 1967ـ 1968 احمد جبرئیل با مداخله در امور داخلی کشورهای عربی موافق نبود و ترجیح می داد فعالیتهای پارتیزانی ، منحصر به عملیات نظامی علیه اسرائیل باشد. این در حالی بود که برخی افراد در جبهة خلقِ جورج حبش تلاش برای سرنگونی حکومتهای مرتجع عربی و انقلاب در برخی از این کشورها را مقدمة لازم برای موفقیت در آزادسازی فلسطین می دانستند. افزون بر آن ، اگرچه احمد جبرئیل و گروه او مارکسیست بودند و در همایش عمومی خود در 1348 ش / 1969 به اتفاق آرا سوسیالیسم علمی را پذیرفتند، او مایل نبود خود و گروهش را درگیر مسائل ایدئولوژیک و سیاسی کند و کار نظامی را بر آن ترجیح می داد. انتخاب اصطلاح فرماندهی کل برای متمایز کردن این گروه از گروه جورج حبش نیز بیانگر موقعیت شخصی وی در مقام رهبر نظامی و توجه او به عملیات نظامی و نظامیگری در مبارزه با اسرائیل بود (نورانی ، همانجا).

احمد جبرئیل ، که تابعیت سوری نیز داشت ، روابط نزدیک و مستحکمی با دولت سوریه برقرار کرد. او و گروهش در ازای امکانات خوبی که در سوریه از آن برخوردار شدند، همواره تلاش نمودند تا سیاستها و راهبردهای گروه خود را با سیاستها و برنامه های دمشق هماهنگ سازند. افزون بر آن ، او روابط نزدیکی با قذافی ، رهبر لیبی ، نیز داشت و کمکهای زیادی از او می گرفت ، به گونه ای که در دهة 1360 ش / 1980، لیبی تمامی هزینه های این جبهه را تأمین می کرد (همان ، ص 80؛ ریس و نجاس ، ص 79؛ نیز رجوع کنید به تسلر، ص 635).

دبیرکل جبهة خلق ـ فرماندهی کل از آغاز احمد جبرئیل بوده است . این جبهه دارای دفتری سیاسی با عضویت هفت نفر است که کمیتة مرکزی اعضای آن را انتخاب می کند. کمیتة مرکزی نیز 31 عضو دارد و اعضای کمیته در مجمع عمومی جبهه تعیین می شوند که مرکّب از افراد باسابقة جبهه است . دفترهای جبهه از آغاز در سوریه و پایگاههای آن در لبنان بوده ، اما در پی تجاوز اسرائیل به لبنان در 1361ش /1982، عمدة امکانات آن به سوریه منتقل شده است . این جبهه نیز عموماً مانند جبهة خلق برای آزادی فلسطین از ادبیات مارکسیستی برای بیان آرمانها و ایدئولوژیِ مبارزاتی خود استفاده کرده که تفاوت چندانی با جبهة جورج حبش ندارد، اما راهکارهای آنان متفاوت بوده است (هیرو، 2003، ص 428؛ دانشنامة فلسطین ، ج 3، ص 316ـ317).

عملیات این گروه مشتمل بوده است بر حمله به قلمرو اسرائیل از خاک لبنان ، حمله به شهرکهای یهودی نشین ، منفجر کردن اتوبوسها و قطارها و سینماهای اسرائیلی ، و ربودن هواپیماهای خارجی که به مقصد اسرائیل پرواز می کرده اند. در 1364 ش / 1985 نیز با گروگان گرفتن سه نظامی اسرائیلی ، آنان را با 150 زندانی فلسطینی مبادله کردند ( دانشنامة فلسطین ، ج 3، ص 321ـ322). گروگان گیری و کشتن گروهی از ورزشکاران اسرائیلی در المپیک 1351 ش /1972 مونیخ ، یکی از مهم ترین عملیات این گروه بود (کیمرلینگ و میگدال ، ص 257).

اگرچه جبهة خلق ـ فرماندهی کل از 1353 ش / 1974 عضو ساف بود (ریس و نجاس ، ص 78)، پس از جنگ 1352 ش /1973 اعراب و اسرائیل ، و گرایش انورسادات * و پس از آن عرفات به روشهای سیاسی حل و فصل اختلافات با اسرائیل ، با ساف مخالفت کرد و به جبهة الرفض پیوست . از این رو، جبهة خلق ـ فرماندهی کل با پیمان کمپ دیوید * اول مخالفت کرد و با آغاز فرآیند صلح در دهة 1370 ش / 1990، ابتدا همچون گروه جورج حبش موافقت خود را مشروط به تحقق اصول شش گانة مصوب مجلس ملی فلسطین در 1371 ش / 1991 اعلام نمود، اما پس از مدتی به علت اینکه هیئت نمایندگی فلسطینی موارد مصوب را مطرح نکردند، مخالفت علنی و صریح خود را با مذاکرات صلح اعلام کرد و به سبب همین مخالفت ، در مناطق خودگردان فلسطینی مستقر نشد (تسلر، ص 610؛ هیرو، 2003، ص 499؛ دانشنامة فلسطین ، ج 3، ص 316، 319). جبهه با آغاز انتفاضة فلسطین حمایت کامل خود را از آن اعلام نمود؛ اما، به رغم حمایتهای سیاسی و تبلیغاتی ( رجوع کنید به شیف و یعاری ، ص 121)، در دوران انتقاضه در هیچ عملیات مهمی علیه اسرائیل شرکت نکرد.

با پیروزی انقلاب اسلامی ایران (1357 ش )، این جبهه ، در مقایسه با دیگر گروههای فلسطینی ، حتی گروههای چپ گرا، گرایش بیشتری به ایران داشت و هماهنگ با سوریه در دورة جنگ عراق با ایران ، با تضعیف نظام جمهوری اسلامی ایران مخالفت کرد. این گروه ، اگرچه با روند صلح مخالف بود، پس از درگذشت عرفات از او به عنوان نماد مبارزات ملت فلسطین تجلیل کرد. این جبهه نشریة الی الاَمام (به پیش ) را در سوریه منتشر و برنامة رادیویی قدس را از همین کشور پخش می کند ( دانشنامة فلسطین ، ج 3، ص 319؛ ریس و نجاس ، ص 78،80؛ نیز رجوع کنید بهشیف و یعاری ، همانجا). پس از دخالت سوریه در جنگ داخلی لبنان در 1355 ش /1976، در درون جبهه اختلافاتی رخ داد و ابوالعباس ، که مخالف دخالت سوریه بود، با گروهی دیگر از اعضای جبهه از آن انشعاب کرد و جبهة آزادیبخش فلسطین را ایجاد نمود ( رجوع کنید به علوش ، ص 961ـ962). جبهة خلق ـ فرماندهی کل ، برخلاف گذشته ، نفوذ چندانی در میان فلسطینیان ندارد و جایگاه خود را تا حد زیادی از دست داده است .

جبهة دموکراتیک برای آزادی فلسطین . سازمانی مارکسیست و فلسطینی است برای مبارزه با اسرائیل به رهبری نایف حواتمه .

در گردهمایی مرداد 1347/ اوت 1968 جبهة خلق برای آزادی فلسطین ، درگیریها و اختلافهای شدیدی در زمینة ایدئولوژی بین جناح چپ و راست جبهه روی داد که به انشعاب مهم ترین چهره های چپ آن ، به رهبری نایف حواتمه ، از جبهه ، و ایجاد جبهة دموکراتیک خلق برای آزادی فلسطین در اواخر 1347 ش / اوایل 1969 انجامید. این جبهه در 1354 ش / 1975 به الجبهة الدیمقراطیّة لتحریر فلسطین (جبهة دموکراتیک برای آزادی فلسطین ) تغییر نام یافت (کوآنت ، ص 124؛ کیمرلینگ و میگدال ، ص 256). نایف حواتمه در 1314 ش / 1935 در خانواده ای مسیحی در اردن به دنیا آمد. وی دارای مدرک دکتری در سیاست و اقتصاد از دانشگاه بیروت است .

جبهة دموکراتیک نیز مانند جبهة خلق بر این باور است که بر پا ساختن انقلاب عمومی در کشورهای عربی مقدمة آزادی فلسطین است و مقاومت فلسطین تنها در صورتی می تواند به هدفهای خود برسد که حکومتهای عربی نیز در جنگ با اسرائیل و امپریالیسم مشارکت فعال داشته باشند و چون بسیاری از کشورهای عربی دارای نظامهای ارتجاعی اند و نمی توانند به



مبارزه بپیوندند، باید نظامهای سیاسی و اجتماعی دولتهای عربی را در خاورمیانه سرنگون کرد ( رجوع کنید بهکیمرلینگ و میگدال ، همانجا؛ کوآنت ، ص 140ـ141؛ عامری پور، ص 60ـ61؛ نورانی ، ص 82 ـ83). این گروه از ابتدای ایجاد، بر پیروی از ایدئولوژی مارکسیستی پافشاری می کرد و به عنوان یکی از احزاب کمونیست فلسطین در دهه های 1350 و 1360 ش / 1970 و 1980 با عمدة احزاب کمونیست سراسر جهان و حتی در دهة 1350 ش / 1970 از طریق حزب کمونیست شوروی ، با یهودیان کمونیست اسرائیلی ارتباط برقرار کرد. پیش از انقلاب اسلامی ایران و در اوج آن ، این جبهه کوشید با روابطی که با حزب تودة ایران داشت ، آنان را به مذهبیون نزدیک کند (کدیور، ص 25). دولتهای سوسیالیستی عرب ، چون لیبی و سوریه ، و تا حدی کوبا، منابع مالی و تسلیحاتی آن را تأمین می کرده اند. پایگاههای اصلی این جبهه در لبنان بود، اما در 1361 ش /1982 به سوریه منتقل شد. نشریة الحریّة ترجمان این جبهه است . گروگانگیری و قتل اسرائیلیان ، بمب گذاری در شهرها و مناطق اسرائیلی ، از عمده عملیات این جبهه است . جبهه دارای دبیرکل ، دفتر سیاسی ، کمیتة مرکزی و کنگره است . کنگره بالاترین نهاد سیاسی و قانون گذاری جبهه است که هر چهار یا پنج سال یک بار تشکیل جلسه می دهد. اعضای آن از طریق انتخابات محلی تعیین می شوند. کنگره ، اعضای کمیتة مرکزی را تعیین می کند و وظایف اعضای دفتر سیاسی را به عنوان بالاترین نهاد اجراییِ جبهه برعهده دارد ( دانشنامة فلسطین ، ج 3، ص 329ـ332؛
«الجبهة الدیمقراطیّة لتحریر فلسطین »، 2005).

جبهة خلق مواضع ابهام آمیز و دوگانه ای در برابر پیروان روشهای سیاسی حل مسئلة فلسطین و مخالفان آن داشته است . این جبهه در 1356 ش /1977 در نشست مجلس ملی فلسطین ، از اندیشة تشکیل یک کشور فلسطینی در بخشی از سرزمین فلسطین حمایت کرد و بر همین مبنا تمایل ساف برای پیروی از روشهای سیاسی و مذاکره با اسرائیل را تأیید نمود. بدین ترتیب ، جبهه یک مرحلة میان دوره ای را پیش از تشکیل دولت فلسطینی در سراسر فلسطین پذیرفت (هیرو، 1982، ص 159؛
نیز رجوع کنید به ریس و نجاس ، ص 74؛
کیمرلینگ و میگدال ، همانجا). پس از حملة اسرائیل به لبنان در اسفند 1357 ش / مارس 1978، برای مقابله با گروههای فلسطینی ، جبهه ضمن متهم کردن عرفات به مانع تراشی در برابر فعالیتهای نیروهای مبارز فلسطینی در جنوب لبنان ، به مخالفت با او پرداخت و پس از آن بیانیة جبهة الرفض را در مخالفت با روشهای مسالمت جویانه با اسرائیل امضا کرد. در پی این اختلاف ، در دی 1357/ ژانویة 1979 برخوردهای مسلحانه ای بین دو جبهة فتح و دموکراتیک در لبنان روی داد ( رجوع کنید به تسلر، ص 610).

در 1367 ش / 1988، به دنبال اینکه عرفات موجودیت اسرائیل را در یک نشست مطبوعاتی در ژنو به رسمیت شناخت ، جبهه ضمن مخالفت با عرفات ، مواضع یاد شده را خارج از توافقهای مجلس ملی فلسطین دانست . با این حال ، بر خلاف دیگر گروههای چپ گرای فلسطینی ، از جمله جبهة خلق برای آزادی فلسطین ، حاضر به عضویت در جبهة الاِنقاذ، جبهه ای متشکل از نیروهای چپ فلسطینی مخالف ساف ، نشد («حوارات مع قادة من المعارضة الفلسطینیة »، ص 115). اگرچه جبهة دموکراتیک در زمان انعقاد پیمان کمپ دیوید بین مصر و اسرائیل (1357 ش / 1978) آن را مصداق بارز تسلیم در برابر اسرائیل معرفی نمود و همکاران سادات را تهدید به مرگ کرد، در پی تصمیم مجلس ملی فلسطین برای مذاکره با اسرائیل در 1370 ش / 1991، جبهه موافقت خود را مشروط بر اصول شش گانة مصوب آن مجلس اعلام کرد. جبهة دموکراتیک پس از مذاکرات ساف با اسرائیل در مادرید، واشنگتن و اسلو در دهة 1370 ش /1990 هیئت فلسطینی مذاکره کننده را متهم کرد که بدون دریافت هیچ امتیازی در برابر اسرائیل ، از مواضع خود عقب نشینی و از اصول شش گانه عدول کرده است . بدین ترتیب ، خواستار از سرگیری انتفاضة مردم فلسطین و توقف مذاکرات شد و به ائتلاف گروههای ده گانة فلسطینیِ مخالف فرآیند صلح پیوست (کدیور، ص 40ـ45). به دنبال آن ، جبهه بهترین شیوة حل و فصل مسالمت آمیز بحران را اجرای قطعنامه های سازمان ملل متحد در بارهفلسطین ، حل عادلانة مشکل آوارگان و پیروی از نظریة صلح در برابر زمین و تشکیل دولت فلسطینی به پایتختی بیت المقدّس در تمام زمینهای اشغالی 1346 ش / 1967 اعلام کرد و خواستار نظارت بین المللی بر روند صلح به جای نظارت یک جانبة امریکا و، مشارکت دادن سازمان ملل ، اتحادیة اروپایی ، روسیه و چین شد. افزون بر آن خواستار آن شد که ابتکار مذاکره با اسرائیل از دولت خودگردان به نهادی تازه تأسیس (سازمان آزادیبخش ائتلافی فلسطین ) منتقل شود و مذاکره با مشارکت گروههای اسلامی انجام گیرد (حواتمه ، ص 22ـ 25؛
عبدالکریم و سلیمان ، ص 8 ـ 25).

جبهة دموکراتیک در پاسخ گروههای مخالف روند صلح در توجیه نظرخود دایر بر صلح بااسرائیل در برابرپس گیری سرزمینهای اشغالی 1346 ش / 1967 و بازگشت آوارگان ، این موضوع را مطرح کرد که به سبب طرحهای توسعه طلبانة صهیونیسم ، در صورت ارائه نشدن یک طرح فلسطینی ، چیزی برای نسلهای آیندة فلسطینی باقی نخواهد ماند (حواتمه ، همانجا).

جبهة دموکراتیک ، به رغم اختلافات خود با عرفات ، به ویژه در دهة 1370 ش /1990، در مقایسه با دیگر گروههای فلسطینی بیشترین هماهنگی و نزدیکی را با مواضع ساف داشته است . این جبهه پس از درگذشت عرفات ، ضمن تأکید بر ملاحظات خود نسبت به عملکردهای او در ساف ، از او به عنوان نماد خواست ملت فلسطین یاد کرد. با این حال ، با انتخاب ابومازن ، به رهبری دولت خودگردان ، مخالفت کرد ( رجوع کنید بهریس و نجاس ، همانجا). جبهة دموکراتیک پس از پیروزی انقلاب اسلامی ، از آن پشتیبانی ، و حتی حملة عراق به ایران را محکوم کرد (کدیور، ص 50).

---

منابع :
«بیان صادر عن الامین العام للجبهة الشعبیة لتحریر فلسطین »، الجبهة الشعبیة لتحریر فلسطین ، 11 نوامبر 2004،

[Online(. Available: http://www.Pflp.net/articles.Php? action = viewart &
cid = 28 nid = 2004 11111 783358 )11 Aug. 2005(;


«الجبهة الدیمقراطیة لتحریر فلسطین »، الحریة ، ش 1044، 7 مارس 2005،

)Online(. Available: http:// www. alhourriah. org/ dflp - e. asp)11 Aug. 2005(;


نایف حواتمه ، «مقابلة مع نایف حواتمه »، مجلة الدراسات الفلسطینیة ، ش 40 (خریف 1999)؛
«حوارات مع قادة من المعارضة الفلسطینیة »، همان ، ش 15 (صیف 1993)؛
دانشنامة فلسطین ، گردآورنده ، مؤلف و سرپرست علمی : مجید صفاتاج ، ج 3، تهران : دفتر نشر فرهنگ اسلامی ، 1382 ش ؛
فرهنگ رجایی ، اندیشة سیاسی معاصر در جهان عرب : از قرارداد پاساروویتز تا قرارداد غزه ـ اریحا ، تهران 1381 ش ؛
ریاض نجیب ریس و دنیا حبیب نجاس ، راه دشوار مقاومت فلسطین ، ترجمة حمید فرزانه ، تهران 1357 ش ؛
یزید صایغ ، «التجربة العسکریة الفلسطینیة المعاصرة »، در الموسوعة الفلسطینیة ، قسم 2، ج 5، بیروت : هیئة الموسوعة الفلسطینیة ، 1990؛
علی عامری پور، انتفاضه ، آخرین راه حل مسئله ی فلسطین ، اهواز 1380 ش ؛
قیس عبدالکریم و فهد سلیمان ، الجبهة الدیمقراطیة : النشاة و المسار ، بیروت 2001؛
ناجی علوش ، «فکر حرکة المقاومة الفلسطینیة : 1948ـ1987»، در الموسوعة الفلسطینیة ، همان ، قسم 2، ج 3؛
جمیله کدیور، پشت پردة صلح ، تهران 1374 ش ؛
ویلیام کوآنت ، «ابعاد سیاسی و نظامی جنبش ملی معاصر فلسطین »، در تاریخ انقلاب فلسطین ، ویراستة فؤاد جابر، ترجمة حمید احمدی ، تهران 1361 ش ؛
علی محافظه ، «الامکانات الایدیولوجیة العربیة »، در العرب و مواجهة اسرائیل : احتمالات المستقبل ، ج 1، بیروت : مرکز دراسات الوحدة العربیة ، 2000؛
محمود نورانی ، اهداف سیاست خارجی ساف در فلسطین اشغالی : 1988ـ1964 ، تهران 1376 ش ؛


Dilip Hiro, The essential Middle East , New York 2003;
idem, Inside the Middle East , London 1982;
Baruch Kimmerling and Joel S. Migdal, The Palestinian people: a history , Cambridge 2003;
"PFLP, DFLP, PFLP-GC: Palestinian leftists", Council on Foreign Relations , 2004. )Online(. Available: http://cfrterrorism. org/ groups/ farc. html )11 Aug. 2005];
Ze , ev Schiff and Ehud Ya , ari,

Intifada , ed. and tr. Ina Friedman, New York 1990;
Hisham Sharabi, Palestine and Israel the lethal dilemma , New York 1969;
Mark Tessler, A history of the Israeli- Palestinian conflict , Bloomington 1994.

/ سیدقاسم ذاکری /