responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : دانشنامه جهان اسلام نویسنده : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    جلد : 1  صفحه : 3902

 

تمیمی ، عبدالعزیز بن حارث ، مکنّا به ابوالحسن ، محدّث و فقیه حنبلی در قرن چهارم . در 317 متولد شد. از زادگاه و جزئیات زندگی او اطلاع چندانی در دست نیست . وی از بزرگان مذهب حنبلی بود و به علم اصول ، فقه و خلاف (فقه تطبیقی ) تسلط داشت . از او به بزرگی و منزلت یاد کرده اند (ابن جوزی ، ج 14، ص 284؛ صَفدی ، ج 18، ص 470؛ کحّاله ، ج 5، ص 244).

از کسانی که وی از آنها حدیث نقل کرده ، نام ابوبکر نیشابوری ، نِفْطَوَیْه ، قاضی مَحامِلی ، محمدبن مَخْلَددُوری (ابن مَخلَد) و ابوبکر عبدالعزیز معروف به غلام خَلّال که از مصاحبان تمیمی نیز بوده ، ذکر شده است (ابن ابی یعلی ، ج 2، ص 139؛ ابن جوزی ، همانجا؛ حنبلی ، ج 2، ص 274ـ 275، 288). عبدالوهاب (فرزند تمیمی ) و بِشْری بن عبداللّه رومی از وی حدیث نقل کرده اند (خطیب بغدادی ، ج 10، ص 460، ج 11، ص 32). خطیب بغدادی با ذکر دلایلی وی را جاعل حدیث معرفی کرده ( رجوع کنید به ج 10، ص 461ـ462) اما ابن جوزی ضمن رد دلایل او، ایراد چنین اتهاماتی را ناشی از تعصب خطیب به مذهب خویش ، زیاده روی او در حق پیروان دیگر مذاهب و کینه نسبت به حنبلیان دانسته است ( رجوع کنید به ج 14، ص 284ـ 285).

تمیمی در فقه و اصول فقه ، از جمله در خلاف و فرایض (ارث )، تصنیفاتی داشته ولی حتی نامی از این آثار به ما نرسیده است (ابن ابی یعلی ، همانجا؛ ابن کثیر، ج 11، ص 298؛ ابن تغری بردی ، ج 4، ص 140). شرح حال نویسان ، ابوعلی بن ابی موسی و ابوالحسین بن هرمز و عمربن حسین خِرَقی (فقیه معروف حنبلی ، مؤلف کتاب فقهی المختصر ) را از همنشینان و مصاحبان وی معرفی کرده اند ( رجوع کنید به ابن ابی یعلی ، همانجا؛ حنبلی ، ج 2، ص 288).

تمیمی در ذیقعدة 371 درگذشت . مدفنِ او در باب حرب بغداد در نزدیکی مقبرة احمدبن حنبل است (ابن ابی یعلی ، همانجا؛ حنبلی ، ج 1، ص 115، ج 2، ص 322، 336).


منابع :
(1) ابن ابی یعلی ، طبقات الحنابلة ، ج 2، بیروت : دارالمعرفه ، ( بی تا. ) ؛
(2) ابن تغری بردی ، النجوم الزاهرة فی ملوک مصر و القاهرة ، قاهره ( ? 1383/ 1963 ) ؛
(3) ابن جوزی ، المنتظم فی تاریخ الملوک والامم ، چاپ محمد عبدالقادر عطا و مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت 1412/1992؛
(4) ابن کثیر، البدایة و النهایة فی التاریخ ، بیروت : دارالفکر العربی ، ( بی تا. ) ؛
(5) مجیرالدین عبدالرحمان بن محمد حنبلی ؛
(6) المنهج الاحمد فی تراجم اصحاب الامام احمد ، ج 2، چاپ ریاض عبدالحمید مراد، بیروت 1997؛
(7) خطیب بغدادی ؛
(8) صفدی ؛
(9) کحّاله .

/ عبدالکریم محمدی /



نام کتاب : دانشنامه جهان اسلام نویسنده : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    جلد : 1  صفحه : 3902
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست