بانْجَرمسین / بنجرمسین ، یا بَنْجَرمسین (جمعیت در 1359 ش / 1980: 884 ، 380 تن )، شهر مسلمان نشین و مرکز ایالت کالیمانتان * جنوبی ، در جنوب شرقی بُرنِئو در اندونزی . رود مارتاپورا با جهت شمالی ـ جنوبی از آن می گذرد و به دریای جاوه می ریزد. رشته کوههای مراتوس در مشرق آن است .

خانه های شهر، بر اثر طغیان همیشگی ، روی تیرهای چوبی بنا شده و پیرامون آن را باغ فراگرفته است . ترابری میان نقاط مختلف شهر اغلب با قایق صورت می گیرد ( امریکانا ، ذیل «بانجرمسین »). محصولات عمدة آن کائوچو، فلفل ، الوار، خیزران ، برنج ، ذرت ، الیاف ، نفت ، الماس ، آهن و ذغال سنگ است . پالایشگاه بزرگ نفت و کارگاههای تراش الماس و چوب بری دارد. معدن ذغال سنگ در پنگارون قرار گرفته است . صادرات مهمّ آن ، الماس ، نفت و چوب است ( > دایرة المعارف و اطلس جغرافیایی جهان < ، ذیل «بانجرمسین »). بانجرمسین بازاری برای تولیدات منطقة باریتو شمرده می شود (همانجا). شهر با جاده ای به بندر باتاکان در جنوب و با راههایی در شمال به آبادیهای پیرامون خود متصل است . فرودگاه آن در مشرق شهر قرار دارد.

پیشینه . در قرن هشتم /چهاردهم ، بانجرمسین قسمتی از پادشاهی هندوستان بود، امّا در اواخر قرن نهم /پانزدهم ، مسلمانان آنجا را پس گرفتند. در 1015/1606، هلندیها به تجارت با آنان پرداختند، سپس ادارة شهر به دست

انگلیسیها افتاد (همانجا). گر چه در قرن دوازدهم / هیجدهم در بانجرمسین پیمانی با شرکت هلندی (هند شرقی ) منعقد شد، ولی در بیشتر سالهای قرن سیزدهم /نوزدهم ، بانجرمسین مرکز مقاومت در برابر هلندیها بود. کمپانی هند شرقی هلند در آنجا دفاتری داشت ، امّا در اوایل قرن سیزدهم /

نوزدهم آن دفاتر را رها کرد. (ریکلفس ، ص 218). در 1232/1817، سلطان بانجرمسین بخشهایی از سرزمین خود را به هلندیها واگذار کرد و در 1241/ 1826، اراضی ساحلی بیشتری به دولت استعماری واگذار شد (همانجا). در 1275/1859، یکی از شاهزادگان خانوادة سلطنتی به نام اَنْتَساری با پیوستن به شورشیان روستایی به نبرد با هلندیها پرداخت که تا 1323/1905 ادامه داشت (همان ، ص 219). در 1201/1787، بانجرمسین تحت الحمایة هلندیها شد ( > دایرة المعارف و اطلس جغرافیایی جهان < ، همانجا). در جنگ جهانی دوّم اندونزی مدتی به اشغال ژاپنیها درآمد، و کالیمانتان ( از جمله بانجرمسین ) در اختیار نیروی دریایی ژاپن قرار گرفت (ریکلفس ، ص 313). از 1329/1950 تا 1334/ 1956، بانجرمسین مرکز ایالت بزرگ کالیمانتان شمرده می شد و تا پیش از استقلال اندونزی ، در 1328/1949، در دست هلندیها بود.

---

منابع :
(1) مرل کالوین ریکلفس ، تاریخ جدید اندونزی ، ترجمة عبدالعظیم هاشمی نیک ، تهران 1370 ش ؛


(2) The Encyclopaedia Americana, Danbury 1984;
(3) Ensiklopedi Nasional Indonesia, vol. III, Jakarta 1989, s.v. Banjarmasin;
(4) The International geographic encyclopaedia and atlas, London 1979;
(5) The New Encyclopaedia Britannica, Micropaedia, Chicago 1985, s.v. Banjarmasin;
(6) The Times atlas of the world, London 1985.

/ مینو یوسف نژاد ـ گروه جغرافیا /