تختِ سلیمان ،

کوه ، قله ای به ارتفاع 650 ، 4 متر در رشته کوههای البرز مرکزی . این قله در حدود پنجاه کیلومتری جنوب شرقی شهر تنکابن و حدود 24 کیلومتری جنوب غربی شهر کلاردشت ، در دهستان سه هزار شهرستان تنکابن (در استان مازندران ) واقع است . از جنوب به قلة علم کوه * و از شمال به قلة سیاه غوک / سیاه گوگ (ارتفاع : ح 500 ، 4 متر) متصل است . ظاهراً به دلیل نزدیکی به قله های مرتفع پیرامون ، از جمله شانه کوه (ارتفاع : ح 450 ، 4 متر) و پسنده کوه (ارتفاع : ح 300 ، 4 متر) و میانْسه چال (ارتفاع : ح 250 ، 4 متر)، آن را «رشته کوه تخت سلیمان » نیز نامیده اند (جعفری ، 1368ش ، ص 155؛ معرفت ، ص 392، 397، 415ـ416؛ جغرافیای کامل ایران ، ج 2، ص 1118). رودهای سرداب رود، دیزان و ناریان رود از آن سرچشمه می گیرند (جعفری ، 1368ش ، همانجا).

در دامنه های تخت سلیمان یخچالهای طبیعی وجود دارد، از جمله یخچال شمال غربی علم کوه در جنوب غربی و یخچال تخت سلیمان در جنوب شرقی تخت سلیمان ، میان قله های تخت سلیمان و شانه کوه و میانْسه چال (معرفت ، ص 393، 396). حد برف دایمی تخت سلیمان در ارتفاع حدود 400 ، 3 متری ذکر شده است (احمدی و فیض نیا، ص 306ـ 308).

در بارة تخت سلیمان ، افسانه هایی نقل شده که بیشتر راجع به حضرت سلیمان است . در 1294، اعتمادالسلطنه (ج 1، ص 812) در ذکر تنکابن ، به کوه تخت سلیمان متصل به کوه مارکوه اشاره کرده و صعود به آن را در وسط تابستان ممکن دانسته است . به نوشتة او، در قلة کوه عمارتی چوبی قرار دارد و مشهور است که حضرت سلیمان علیه السلام بالای این کوه آمده است (همان ، ج 1، ص 813). در زیر شیروانیِ این عمارت ، سنگی شبیه به مار وجود دارد که اهالی می گویند ماری بوده که حضرت سلیمان آن را به سنگ تبدیل کرده است (همانجا). در 1310ش ، مسعود کیهان (ج 1، ص 37) تخت سلیمان را در جنوب دیلمان و محل تلاقی دو رشته کوه ، و فلات کوچکی ذکر کرده که در آن آثاری از یک دریاچه و در اطراف آن خرابه هایی پیدا شده است ، آثار قلعه های قدیمی متعدد نیز در حوالی کوهها وجود دارد.

نخستین بار کوهنوردان آلمانی در 1315ش به قلة تخت سلیمان صعود کردند (حریریان ، ص 102؛ د. فارسی ، ذیل مادّه ). در 1320 برادران برن مولر آلمانی ، در 1316ش و 1333ش هانس بوبک ، در 1340ش پگی و درش ، و در 1361ش درش در بارة یخچالهای تخت سلیمان ، سیرکهای قدیمی (سیرک : چاله ای مدور و عمیق که بر اثر فرسایش یخچالی به وجود می آید)، پراکندگی یخرفتها و یخچالهای فعال کنونی گزارش داده اند (ملک پور، ص 26؛ پتروف ، ص 48؛ محمودی ، ص 19).

---

منابع :
(1) حسن احمدی و سادات فیض نیا، سازندهای دورة کواترنر: مبانی نظری و کاربردی آن در منابع طبیعی ، تهران 1378ش ؛
(2) اعتمادالسلطنه ؛
(3) میخائیل پلاتونوویچ پتروف ، مشخصات جغرافیای طبیعی ایران ، ترجمة ح . گل گلاب ، تهران 1336ش ؛
(4) عباس جعفری ، شناسنامة جغرافیای طبیعی ایران ، تهران : گیتاشناسی ، 1363 ش ؛
(5) همو، گیتاشناسی ایران ، ج 1: کوهها و کوهنامة ایران ، تهران 1368ش ؛
(6) جغرافیای کامل ایران ، تهران : سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی ، 1366 ش ؛
(7) محمود حریریان ، کلیات ژئومرفولوژی ایران ، ( تهران ) 1369 ش ؛
(8) د. فارسی ؛
مسعود کیهان ، جغرافیای مفصل

ایران ، تهران 1310ـ 1311ش ؛
فرج اللّه محمودی ، «تحول ناهمواریهای ایران در کواترنر»، پژوهش های جغرافیایی ، سال 20، ش 23 (شهریور 1367)؛
احمد معرفت ، کوهها و غارهای ایران ، تهران 1373ش ؛
علی ملک پور، کلاردشت : جغرافیا، تاریخ و فرهنگ ، تهران 1377ش ؛
نقشة راهنمای البرز مرکزی : قسمتی از استان تهران ، تهران : گیتاشناسی ( بی تا. ) .

/ محسن رنجبر /