تُبَیع بن عامر حِمْیَری (ابو عامرِ حِمْصی ) ، محدّث قرن اول . وی اهل حمص شام و در اصل از یهودیان حِمْیر و ربیب (فرزندِ همسرِ) کعب الاحبار * بود. برای او کنیه های متعددی ذکر کرده اند که از آن میان «ابوعُبَیْد» (یا ابوعُبَیْده ) مشهور است (ذهبی ، ج 4، ص 413؛ دارقطنی بغدادی ، ج 1، ص 295).

تبیع از مُخَضرمین بود و برخی مانند مَزّی (ج 4، ص 314) از وی با عنوان «دلیلاً لِلنبّی » یاد کرده اند. پیامبر اکرم او را به اسلام دعوت کرد؛ اما وی در زمان حیات آن حضرت اسلام نیاورد و پس از رحلت پیامبر اکرم ، در زمان خلافت ابوبکر (11ـ13) و به گفتة بعضی ، عُمَر مسلمان شد (سیوطی ، ج 1، ص 178؛ ابن عساکر، 1415، ج 11، ص 26؛ همو، 1404، ج 5، ص 301ـ 302؛ ذهبی ، همانجا). تبیع در زمان خلافت عثمان و حکومت معاویه بر شام (23ـ35) همراه لشکر مسلمانان به فرماندهی جُنادة بن ابی امیه برای تسخیر جزیرة رودِس در دریای اژه به آنجا رفت و در همان زمان از مجاهدبن جَبْر، عالم و محدّث بزرگ تابعی ، قرآن آموخت (مزّی ، ج 4، ص 313؛ ذهبی ، همانجا؛ ابن عساکر، ج 5، ص 302).

تبیع از کعب الاحبار و ابودرداء حدیث شنید و کسانی چون مجاهدبن جَبْر، جریربن زید، رشدبن کَیْسان ، ولیدبن عامر یَزَنی از او حدیث روایت کرده اند (ابن حبّان ، ج 6، ص 122؛ مزّی ، ج 4، ص 313ـ314). در برخی منابع او را از طبقة اول و در برخی دیگر از طبقة دوم تابعین شام دانسته و گاه از طبقة علیای تابعین در حِمْص به شمار آورده اند (ابن سعد، ج 7، ص 452؛
سیوطی ، همانجا؛
ابن حجر عسقلانی ، ج 1، ص 187). تبیع در 101 در اسکندریه درگذشت (ذهبی ، ج 4، ص 414؛
ابن عساکر، ج 5، ص 303). برخی منابع پیشگوییهایی (مَلاحم ) به او نسبت داده اند (رجوع کنید به ابن اثیر، ج 4، ص 298؛
ذهبی ، ج 4، ص 413ـ 414).

---

منابع :
(1) ابن اثیر (بیروت )؛
(2) ابن حبّان ، کتاب الثّقات ، حیدرآباد دکن 1393ـ 1403/ 1973ـ1983؛
(3) ابن حجر عسقلانی ؛
(4) ابن سعد، الطبقات الکبری ، چاپ احسان عباس ، بیروت ( بی تا. ) ؛
(5) ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق ، چاپ علی شیری ، بیروت 1415ـ1421/ 1995ـ2000؛
(6) همو، مختصر تاریخ دمشق ، لابن منظور، ج 5، چاپ مأمون صاغرجی و احمد حمّامی ، دمشق 1404/ 1984؛
(7) علی بن عمر دارقطنی بغدادی ، المؤتلف والمختلف ، چاپ موفق بن عبداللّه بن عبدالقادر، بیروت 1406/ 1986؛
(8) ذهبی ؛
(9) عبدالرحمان بن ابی بکر سیوطی ، حسن المحاضرة فی تاریخ مصر و القاهرة ، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم ، ج 1، ( قاهره ) 1387/1967؛
(10) یوسف بن عبدالرحمان مزّی ، تهذیب الکمال فی اسماء الرّجال ، چاپ بشار عوّاد معروف ، بیروت 1403ـ1405/ 1983ـ 1985.

/ عبداللّه کیانی فرید /