پیری زاده ، ابراهیم ، فقیه ، مؤلف و مفتی حنفیِ مکه در قرن یازدهم . نسبت پیری زاده معرّف ترک تباری اوست . در 1023 در مدینه به دنیا آمد و بعدها در مکه سکنی گزید (زرکلی ، ج 1، ص 36؛ محبّی ، ج 1، ص 20). نزد عمویش محمد پیری زاده و شیخ الاسلام عبدالرحمان مرشدی به تحصیل پرداخت . از علی بن جمال ادبیات عرب و از ابن علاّ ن حدیث آموخت . همچنین از بعضی مشایخ حنفیِ مصر اجازه دریافت داشت ، و در مکه به بسیاری دیگر چون شیخ حسن بن علی عُجَیمی و تاج الدّین دَهّان و دیگر علمایی که به مکه می آمدند اجازة فتوا داد. پیری زاده در عصر خود سرآمد علمای حنفی مکه بود و منصب افتاء و سرپرستی امور حرمین را عهده دار بود. وی در زمان شریف برکات از منصب خود عزل شد و به دنبال مرگ فرزندش از اجتماع کناره گیری کرد و به مطالعه و تحقیق و تألیف پرداخت . او را به کثرت مطالعه در فقه و شناخت فِرَق ستوده اند و شهرت او را در زمان خود فراگیر دانسته اند (محبّی ، ج 1، ص 19ـ20؛ قس زرکلی ، ج 1، ص 36، 37، پانویس ).

تعداد تألیفات پیری زاده را، اعم از شرح و حاشیه و رساله ، تا بیش از هفتاد اثر برشمرده اند (محبّی ، ج 1، ص 20؛ زرکلی ، ج 1، ص 36؛ کحّاله ، ج 1، ص 22). برخی از تألیفات او عبارت اند از: عُمدة ذوی البصائر ؛ شرح المؤطّا ؛ السّیف المسلول فی دفع الصّدقة لا´ل الرّسول (بغدادی ، ج 2، ستون 36، 121، 606؛ کحاله ، همانجا؛ برای دیگر آثار رجوع کنید به طاهربیک ، ج 1، ص 261ـ 262؛ بروکلمان ، > ذیل < ، ج 2، ص 647). پیری زاده در 1099 در مکه درگذشت و همانجا دفن شد (محبّی ؛ زرکلی ؛ بغدادی ، همانجاها؛ قس کحّاله ؛ بروکلمان ، همانجاها).

---

منابع :
(1) اسماعیل بغدادی ، ایضاح المکنون ، ج 2، در حاجی خلیفه ، کشف الظنون ، ج 4، بیروت 1410/1990؛
(2) خیرالدین زرکلی ، الاعلام ، بیروت 1980؛
(3) بروسه لی محمدطاهربیک ، عثمانلی مؤلفلری ، استانبول 1333ـ1342؛
(4) عمررضا کحّاله ، معجم المؤلفین ، دمشق 1957ـ1961، چاپ افست بیروت ( بی تا. ) ؛
(5) محمدامین بن فضل الله محبّی ، خلاصة الاثر فی اعیان القرن الحادی عشر ، بیروت ( بی تا. ) ؛


(6) Carl Brockelmann, Geschichte der arabischen Litteratur , Leiden 1943-1949, Suplementband , 1937-1942.

/ عبدالله کیانی فرید /