پیام اکبرآبادی ، میر شرف الدین علی خان ، شاعر هندی قرن دوازدهم . در اکبرآباد به دنیا آمد (قائم ، ص 22). از تاریخ تولد او اطلاع دقیقی در دست نیست . ابتدا «خرد» تخلص می کرد و بعد بنا به داستانی در تذکرة مقالات الشعرا (حیرت اکبرآبادی ، ص 27)، تخلص خود را به «پیام » تغییر داد. پیام از شاگردان سراج الدین علی خان آرزو * بود (آرزو، ص 32؛ گوپاموی ، ص 81). او از اکبرآباد به شاهجهان آباد رفت و مدتی در آنجا با بزرگان و شعرای آن دیار، از جمله آننَدرام مُخلِص ، همنشین شد (حیرت اکبرآبادی ، ص 26). وی در مجالس شعرخوانی و مشاعره که در منزل خوشگو برگزار می شد، شرکت می کرد (خوشگو، دفتر 3، ص 212). به گفتة استادش ، آرزو، طبعی سلیم و ذهنی درست داشت ، در شاعری قوی بود و برای یافتن معانی تازه تلاش می کرد (آرزو، همانجا؛ خلیل ، ج 1، ص 107). پیام ، با آن که هندی بود، شاعران هندی مقبول طبع او نبودند و بیشتر با ایرانیان محشور بود (مخلص ، ص 26ـ27). او به فارسی و اردو شعر می گفت (مصحفی همدانی ، 1924، ص 52) و سبک شعری میرزا جلال اسیر * را می پسندید (همو، 1967، ص 16). دیوان شعر فارسی او حدود هفت هزار بیت است (خلیل ؛ آرزو؛ مصحفی همدانی ، 1924، همانجاها) و نسخه ای خطی از دیوان پیام در دانشگاه پنجاب با شمارة 109 VI / Spi 4668 موجود است (منزوی ، ج 3، ص 2257). از پیام دیوان «ریخته » هم به جای مانده (میر، ص 27) که در آن به صنعت ایهام توجهی خاص نشان داده است (دهلوی ، ص 32). تذکره نویسان از نثر خوب او نیز سخن به میان آورده اند (حیرت اکبرآبادی ؛ قائم ، همانجاها). تاریخ دقیق مرگ پیام معلوم نیست . براساس تاریخهای مختلفی که در منابع آمده در اواسط قرن دوازدهم درگذشته است ( رجوع کنید به مخلص ، ص 27؛
حیرت اکبرآبادی ؛
خلیل ؛
خوشگو، همانجاها).

---

منابع :
(1) سراج الدین علی بن حسام الدین آرزو، مجمع النفایس ، چاپ عابد رضا بیدار، پتنه ( بی تا. ) ؛
(2) قیام الدین حیرت اکبرآبادی ، تذکرة مقالات الشعراء ، چاپ نثار احمد فاروقی ، دهلی ( بی تا. ) ؛
(3) علی ابراهیم خلیل ، تذکرة صحف ابراهیم ، نسخة عکسی موجود در کتابخانة مرکزی دانشگاه تهران ، ش 2974؛
(4) بندربن داس خوشگو، سفینة خوشگو ، دفتر3: تذکرة شعرای فارسی ، چاپ سید شاه محمد عطاءالرحمان عطاکاکوی ، پتنه 1378/1959؛
(5) میرحسن دهلوی ، تذکرة شعرای اردو ، دهلی 1940؛
(6) قیام الدین علی قائم ، مخزن نکات ، اورنگ آباد دکن 1929؛
(7) محمد قدرت الله گوپاموی ، نتایج الافکار ، چاپ محمدحسین راقم ، مدراس 1259/1843؛
(8) آنَندرام مُخلص ، تذکرة شعرا ، نسخة خطی کتابخانة مرکز تحقیقات عربی و فارسی مولانا آزاد، راجستان ، تونک ، ش 241؛
(9) غلام بن ولی محمد مصحفی همدانی ، ریاض الفصحا: تذکرة هندی گویان ، چاپ عبدالحق ، چاپ سنگی اورنگ آباد دکن 1924؛
(10) همو، عقد ثریا ، تلخیص و ترجمه به اردو از عطاءالرحمان کاکوی ، پتنه 1967؛
(11) احمد منزوی ، فهرست نسخه های خطی فارسی ، تهران 1348ـ1353 ش ؛
(12) میرمحمدتقی میر، نکات الشعرا ، ( بی جا، بی تا. ) .

/ شریف حسین قاسمی /