responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : دانشنامه جهان اسلام نویسنده : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    جلد : 1  صفحه : 2890

 

پویا ، میرزامهدی ، معروف به «آقاپویا»، عالم و مبلّغ شیعی در شبه قارة هند. در 1317 در شهر یزد متولد شد. پدرش حجة الاسلام آقامیرزا محمدحسن معروف به حاج میرزامحمد آقا (متوفی 1328) از شاگردان مرحوم آیت الله سیدمحمدکاظم طباطبایی یزدی بود، و جدش حجة الاسلام آقامیرزا محمدجعفر از علمای منطقة یزد و شاگرد شیخ مرتضی انصاری به شمار می رفت (آقابزرگ طهرانی ، ج 2، ص 302؛ ریحان ، ص 484). وی پس از تحصیلات ابتدایی و فراگیری دانشهای مذهبی و اندکی ریاضیات و هندسه ، در شانزده سالگی عازم نجف اشرف شد و مدتی از درس فقه و اصول آیت اللّه سیدمحمدکاظم طباطبایی یزدی بهره برد، اما بیشترین سالهای تحصیل خودرا در نجف نزد آیت اللّه میرزاحسین نائینی گذراند و به همین جهت علاوه بر دروس رسمی فقه و اصول ،درتفسیرقرآن ،کلام و فلسفة اسلامی نیز تبحّر یافت ( رجوع کنید به ادامة مقاله ).

ویپس ازهفت سال تحصیلات عالی علوم دینی ،دربیست و سه سالگی ، علی رغم مخالفت استادش ، میرزا حسین نائینی ، ازنجف اشرف به شهر مَدْرس در شبه قاره مهاجرت کرد.

استاد وی ، به دلیل استعداد فراوان پویا در تحصیل ، از

مهاجرت وی ناخرسند بود و بنا به برخی گزارشها در این

راه به صدور حکم شرعی هم متوسل شده بود (پویا، 1398، مقدمة سید محمد مرتضی ، ص b-a ؛ نقوی ، 1363 ش ، ص 401).

در کمتر از دوسالی که پویا در شهر مدرس به تبلیغ و تدریس علوم دینی مشغول بود، زبان انگلیسی را فراگرفت و چهارسال بعدی زندگی خود را با همین اشتغالات در شهر رامپور گذراند. از آن پس ، سالهای چندی ساکنِ شهر میسور و در دانشگاه این شهر، مُدرّس زبانهای عربی و فارسی بود. با تأسیس کشور پاکستان در شهریور 1326/ سپتامبر 1947، پویا به شهر کراچی رفت و تا پایان عمر به تبلیغ و تألیف و تدریس در آنجا ادامه داد. وی در 26 تیر 1352/16 جمادی الا´خرة 1393 در کراچی درگذشت و در گورستانِ «باغ خراسان » همان شهربه خاک سپرده شد (پویا، همانجا؛ نقوی ، 1363 ش ، ص 401ـ402؛ صدرالافاضل ، ص 43).

پویا افزون بر فعالیتهایی همچون تأسیس چاپخانه ، بنای مدرسة جعفریة کراچی ، بنیادگذاری حسینیة ایرانیان در آن شهر و کمکهای مالی به مدارس ، مساجد و حسینیه های کراچی ، سالهای متمادی در این شهر مجالس بحث و گفتگو دربارة مسائل جدید دینی ــ و بویژه قرآنی ــ برپا داشت و با عنوان عالمی شیعی ، نامبردار و مورد توجه و علاقة نسل جوان و دانش پژوهان شهر بود (صدرالافاضل ، همانجا؛ نقوی ، 1363 ش ، ص 402). از تألیفات اوست : خطبة استقبالیه (به اردو)؛ > اصول اسلام < ؛ > مباحث مابعدالطبیعی قرآن کریم < ؛ > صحّت متن و تدوین قرآن کریم < ؛ > وحی < ؛ > وجود خدا < ؛ > غیبت الهی < ؛ > شهادت به تولد امام دوازدهم ، در میان شیعیان و اهل سنّت ، و مدعیان نیابت < . کتابهای اخیر را دوتن از شاگردان وی پس از وفاتش در مجموعه ای با عنوان > قرآن کریم : فروغ جاویدان < گردآوری و منتشر کرده اند (نقوی ، 1376 ش ، ج 1، ص 497؛ همو، 1363 ش ، همانجا؛ پویا، 1990).

مشهورترین اثر میرزا مهدی پویا پاورقیهای تفسیری و مقدمة مفصلّی است که بر ترجمة انگلیسی قرآن ، اثر میراحمد علی ، نگاشته است . این ترجمه که گرایش شیعی دارد، نخستین بار در 1343 ش /1964 در کراچی پاکستان همراه با تقریظات و استفتائاتی از مراجع تقلید شیعة نجف و مشهد منتشر شد و، علاوه بر مقدمة بلند مترجم در معرفی مذهب شیعه ، مقدمه ای از میرزا مهدی پویا با عنوانِ > «اصالت و صحت متن و تدوین قرآن کریم » < به همراه دارد که بعدها با تغییرات و اضافاتی در قالب کتاب > صحّت متن و تدوین قرآن کریم < منتشر شد. این کتاب را شاید بتوان اولین و مهمترین کتاب در زبان انگلیسی دانست که در آن عالمی شیعی ، دیدگاههای شیعة امامیّه را دربارة عدم تحریف قرآن ، روایات تحریف در منابع شیعی و سنّی ، جمع و تدوین قرآن ، رابطة قرآن و عترت و برخی دیگر از موضوعات علوم قرآنی بررسی کرده است . به اعتقاد وی ، قرآن کریم در طول حیات خود پیامبر اکرم صلّی اللّه علیه و آله وسلّم جمع و تدوین شده و به قالب کتاب درآمده است . این همان عقیده ای است که بعدها آیت اللّه خویی بتفصیل آن را تبیین و توجیه کرده است ( رجوع کنید به البیان فی تفسیرالقرآن * ). در بخش دیگری از کتاب ، پویا روایات اهل سنّت و شیعه دربارة تحریف قرآن را ارزیابی کرده (ص 70ـ 135)، ضمن انتقاد شدید از کتاب فصل الخطاب ، تألیف حاجی میرزا حسین نوری طبرسی ، عقیدة تحریف را از اصول اعتقادات شیعه به دور می دارد (همان ، ص 156ـ 159).


منابع :
(1) محمدمحسن آقابزرگ طهرانی ، الذریعة الی تصانیف الشیعة ، چاپ علی نقی منزوی و احمد منزوی ، بیروت 1403/1983؛
(2) علیرضا ریحان ، آینة دانشوران ، چاپ ناصر باقری بیدهندی ، قم 1372ش ؛
(3) مرتضی حسین صدر الافاضل ، مطلع الانوار: احوال دانشوران شیعة پاکستان و هند ، ترجمة محمد هاشم ، مشهد 1374ش ؛
(4) حسین عارف نقوی ، برّ صغیرکی امامیه مصنفّین : کی مطبوعه تصانیف اور تراجم ، اسلام آباد 1376ش ؛
(5) همو، تذکرة علمای امامیة پاکستان ، اسلام آباد 1363ش ؛


(6) Mirza Mahdi Pooya , Essence of the holy Qur ف a ¦ n: the eternal light , ed. Syed Muhammad Murtaza and Husain P. Taylor 1990;
(7) idem, Genuineness of the holy Qur ف a ¦ n in its text and its arrangement , Karachi 1974, 2nd ed, Tehran 1398.

/ مرتضی کریمی نیا /





























































دانشنامة جهان اسلام ، ج 5 (اقتباس از بریتانیکا 1998)









دانشنامة جهان اسلام ، ج 5 (اقتباس از بریتانیکا 1998)









دانشنامة جهان اسلام ، ج 5 (اقتباس از بریتانیکا 1998)









دانشنامة جهان اسلام ، ج 5 (اقتباس از بریتانیکا 1998)











دانشنامة جهان اسلام ، ج 5 (اقتباس از بریتانیکا 1998)









دانشنامة جهان اسلام ، ج 5 (اقتباس از بریتانیکا 1998)









دانشنامة جهان اسلام ، ج 5 (اقتباس از بریتانیکا 1998)









دانشنامة جهان اسلام ، ج 5 (اقتباس از بریتانیکا 1998)







دانشنامة جهان اسلام ، ج 5 (اقتباس از بریتانیکا 1998)









دانشنامة جهان اسلام ، ج 5 (اقتباس از بریتانیکا 1998)









دانشنامة جهان اسلام ، ج 5 (اقتباس از بریتانیکا 1998)



نام کتاب : دانشنامه جهان اسلام نویسنده : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    جلد : 1  صفحه : 2890
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست