responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : دانشنامه جهان اسلام نویسنده : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    جلد : 1  صفحه : 2653

 

پانی پتی ، عبدالملک بن عبدالغفور انصاری مشهور به امان اللّه ، از عارفان و شاعران شبه قارة هند در قرن دهم . عبدالملک مقدمات علوم را نزد پدرش ، عبدالغفور انصاری پانی پتی ، فراگرفت و پس از آن از محضر استادان و مشایخی چون ابوحامد محمدبن حسن طاهر (متوفی 931) و محمد مودود لاری (متوفی 937) بهره جست و نزد ایشان شرح فصوص الحکم و اصطلاحات الصوفیة عبدالرزاق کاشانی ، شرح فصوص الحکم داوودبن محمود قیصری و نقدالنصوص فی شرح الفصوص عبدالرحمان جامی را خواند (پانی پتی ، ص 4؛ حسنی ، ج 4، ص 190). وی در پانی پت * و دهلی ، که گاه به دعوت برخی دوستان و مریدان به آنجا سفر می کرد، مجالس درس داشت و تاج الدین زکریای اُجودِهنی ، رکن الدین اُجودِهنی و سیف الدین دهلوی ، پدر شیخ عبدالحق دهلوی ، از شاگردان و مریدان او بودند (عبدالحق دهلوی ، ص 235؛ غلام سرور لاهوری ، ج 1، ص 425). وی در 957 در زادگاه خود درگذشت و در کنار قبر استادش ، مودود لاری ، به خاک سپرده شد (عبدالحق دهلوی ، ص 227، 235).

پانی پتی در فقه ، حنفی مذهب بود و در مباحث عرفانی ، بخصوص در توحید، از ابن عربی پیروی می کرد (عبدالحق دهلوی ، ص 233؛ حسنی ، همانجا). استاد او مودود لاری شاگرد عبدالغفور لاری ، از شاگردان عبدالرحمان جامی ، بوده است (معصوم علیشاه ، ج 3، ص 113ـ114). بنابراین ، او را باید با دو واسطه شاگرد عبدالرحمان جامی به شمار آوریم . وی در طریقت با بیشتر سلسله های صوفیه ارتباط داشته ، اما گفته اند که به سلسلة قادریه تعلق بیشتری داشته است (عبدالحق دهلوی ، ص 234ـ235).

پانی پتی آثاری در عرفان تألیف کرده است ، از جمله اثبات الاحدیة ، مرآة الحقیقة و اشعة اللوایح (حسنی ، همانجا). اثر اخیر شرحی است مبسوط به زبان فارسی بر لوایح جامی . این اثر را وی پس از درگذشت دو استاد خود و در اواخر عمر نگاشته است و در مقدمة آن به تفسیر اصطلاحات و عبارات ابن عربی و صدرالدین قونیَوی پرداخته است (پانی پتی ، ص 5 ـ6).


منابع :
(1) عبدالملک بن عبدالغفور پانی پتی ، اشعة اللوایح ، نسخة خطی کتابخانة دانشکدة ادبیات ، مجموعة وقفی علی اصغر حکمت ، ش 1318، محفوظ در کتابخانة مرکزی دانشگاه تهران ؛
(2) عبدالحی حسنی ، نزهة الخواطر و بهجة المسامع والنواظر ، حیدرآباد دکن 1382ـ 1410/ 1962ـ1989؛
(3) عبدالحق بن سیف الدین عبدالحق دهلوی ، اخبار الاخیار فی اسرار الابرار ، چاپ محمد عبدالاحد صاحب ، چاپ سنگی دهلی 1309؛
(4) غلام سرور لاهوری ، خزینة الاصفیا ، ج 1، کانپور ( بی تا. ) ؛
(5) محمدمعصوم بن زین العابدین معصوم علیشاه ، طرائق الحقائق ، چاپ محمدجعفر محجوب ، تهران 1339ـ 1345 ش .

/ رضا پورجوادی /



نام کتاب : دانشنامه جهان اسلام نویسنده : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    جلد : 1  صفحه : 2653
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست