responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : دانشنامه جهان اسلام نویسنده : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    جلد : 1  صفحه : 2628

 

پاکروان ، حسن ، دولتمرد عهد پهلوی . در 1290 ش در تهران متولد شد. پدرش فتح الله پاکروان از دولتمردان عهد رضاشاه در 1314 ش در فاجعة قتل عام مسجد گوهرشاد استاندار خراسان بود. حسن پاکروان ، پس از تحصیلات مقدماتی در قاهره و تهران ، برای ادامة تحصیلات به فرانسه رفت و در فن توپخانه فارغ التحصیل شد. او در 1312 ش به ایران بازگشت و مدتها به عنوان مربی در دانشکدة افسری اشتغال داشت . در سالهای 1320 تا 1322 ش افسر ستاد ارتش و در 1325 ش افسر رکن دوم ستاد ارتش گردید ( ظهور و سقوط سلطنت پهلوی ، ج 2، ص 448). در 1328 ش ، پاکروان با درجة سرهنگی وابستة نظامی ایران در پاکستان شد؛ در 1329 ش به ایران بازگشت و ریاست ادارة دوم ستاد ارتش را بر عهده گرفت و در 1333 ش با عنوان وابستة نظامی به هند رفت (همانجا).

در اسفند 1335، با درجة سرتیپی ، به معاونت عملیاتی سازمان اطلاعات و امنیت کشور منصوب گردید و تا 1339 ش در آن سمت بود. در اسفند 1339، با برکناری سپهبد تیمور بختیار، پاکروان با ارتقا به درجة سرلشکری ، جانشین او شد (همانجا).

در دوران ریاستِ پاکروان در ساواک حوادث بسیار مهمی در کشور رخ داد که از جملة آنها وقایع نیمة خرداد 1342 بود ( رجوع کنید به پانزده خرداد * ، قیام ). در روز پانزدهم خرداد، سرلشکر پاکروان رئیس سازمان امنیت ، در مصاحبه ای پرده از بازداشت روحانیان برداشت و اشاره ای نیز به بازداشت آیت الله خمینی کرد (عاقلی ، ج 2، ص 156ـ 158).

روز اول بهمن 1343، حسنعلی منصور در برابر درِ ورودی مجلس شورای ملی هدف گلوله قرار گرفت و پس از چند روز درگذشت (همان ، ج 2، ص 182ـ183). به دنبال کشته شدن منصور، سرلشکر پاکروان به اتهام قصور در ایفای وظیفه ، و بی خبر ماندن از توطئة قتل نخست وزیر، به دستور شاه ، از ریاست ساواک برکنار و سپهبد نعمت الله نصیری به جای او منصوب شد ( اسناد لانة جاسوسی ، ج 60، ص 9). روز ششم بهمن همان سال ، شاه امیرعباس هویدا را به نخست وزیری برگزید. او کابینة خود را روز بعد به شاه معرفی کرد که در آن سرلشکر حسن پاکروان وزیر اطلاعات بود. دورة وزارت وی در 23 تیر 1345 به اتمام رسید (عاقلی ، ص 183؛ ضرغام بروجنی ، ص 388، 391).

پاکروان در شهریور 1345 با سمت سفیر کبیر عازم پاکستان شد، و مأموریت او در آن کشور تا مهر 1348 ادامه یافت . در مهر 1348، به سمت سفارت کبرای ایران در فرانسه تعیین گردید و چهار سال در این سمت باقی بود و در آبان 1352 مأموریت او خاتمه یافت (ایران . وزارت امورخارجه ، ص 31، 56).

پاکروان مدتی در بازرسی شاهنشاهی به کار اشتغال داشت و در مهر 1356 به عنوان مشاور و سرپرست امور مالی وزارت دربار پهلوی منصوب و مشغول کار شد.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران (بهمن 1357)، پاکروان دستگیر و در 22 فروردین 1358 پس از محاکمه به اعدام محکوم شد و در همان روز حکم به مرحلة اجرا درآمد ( ظهور و سقوط سلطنت پهلوی ، ج 2، ص 449).


منابع :
(1) اسناد لانة جاسوسی ، ج 60: دخالتهای آمریکا در ایران ( 9 )، تهران 1366 ش ؛
(2) ایران . وزارت امورخارجه . دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی ، سیاستگزاران و رجال سیاسی در روابط خارجی ایران ؛
(3) به ضمیمة قوانین امورتشکیلاتی و استخدامی وزارت امورخارجه ، تهران 1369 ش ؛
(4) جمشید ضرغام بروجنی ، دولتهای عصر مشروطیت ، تهران ( تاریخ مقدمه 1350 ش ) ؛
(5) ظهور و سقوط سلطنت پهلوی ، ج 2: جُستارهایی از تاریخ معاصر ایران ، تهران 1370 ش ؛
(6) باقر عاقلی ، روزشمار تاریخ ایران از مشروطه تا انقلاب اسلامی ، تهران 1369ـ1370 ش .

/ باقر عاقلی /



نام کتاب : دانشنامه جهان اسلام نویسنده : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    جلد : 1  صفحه : 2628
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست