responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : دانشنامه جهان اسلام نویسنده : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    جلد : 1  صفحه : 2597

 

پاروس (ترکی : پاره / پارو) ، یکی از جزایر سیکلادِ دریای اژه ، در مغرب جزیرة نقشه و شمال شرقی جزیرة آنتی پاروس ( مقابل پاروس ) ، که از قدیم و از دورة روم شرقی و پس از آن ، معادن سنگ مرمر غنی داشته است .

در دورة روم شرقی ، اعراب چند بار، به علت موقعیت سوق الجیشی پاروس در راههای دریایی اژه ، به آن یورش بردند ( رجوع کنید به نقشه * ، جزیره ) که بیشتر این حملات از سوی امیرنشین اِقریطِش * صورت گرفت . مهمترین آنها حملة 222/837، به رهبری نصر/ نَصیر و با یاری شخصیت نامدار سنت تئوکتیست اهل لسبوس (متوفی 258/872 در پاروس ) و نیز حملة 291/904 به رهبری لئو اهل تریپولی بود.

حملات ترکها در دورة پیچیدة «دوک نشین مجمع الجزایر» (603ـ 974/ 1207ـ1566) آغاز شد؛ دوره ای که در آن ، خاندانهای لاتینی برای به دست گرفتن قدرت تلاش می کردند. از اوایل قرن نهم / پانزدهم کشتیهای دزدان دریایی ترکمن و مسیحی ، نقشه و پاروس و آنتی پاروس را غارت می کردند. در پی حملة عثمانیها در 895/1490 سوماریپه ، پایتخت پاروس را از پارکا در شمال غربی به استحکامات شرقی کفالوس انتقال داد (میلر ، ج 2، ص 372، 381؛ پیچر ، ص 67؛ کرانتونل ، ص 50، 379، پانویس 114، ص 400، 437، 443). نخستین حملة عثمانیها به پاروس به رهبری امیرالبحر چالی بیگ در رأس ناوگان گلیبولی صورت گرفت و علت آن ، خودداریِ دوک نشین مجمع الجزایر از ادای احترام به سلطان محمد اول بود. در این حمله ، افراد بسیاری ربوده شدند و غارت و چپاول زیادی صورت گرفت (دوکاس ، ص 109؛ کریتوبولوس ، ص 92؛ قس میلر، ج 2، ص 371؛ کرانتونل ، ص 25، 192، 257، 400؛ اوزون چارشیلی ، ج 2، ص 30؛ مِلاس ، ص 10). در معاهدات نیمة اول سدة نهم / پانزدهم ، حاکمیت ونیزی این دوک نشین به رسمیت شناخته شد. در اوایل قرن دهم / شانزدهم ، پاروس به پایگاهی برای فعالیتهای جاسوسی غرب برضد سلطنت عثمانی تبدیل شد و همین امر، آنجا را به یکی از اهداف حملات خیرالدین پاشا به جزایر سیکلاد تبدیل کرد؛ سگردو ، آخرین حکمران آن ، دژ کفالوس را تسلیم کرد (شعبان 934/ دسامبر 1537). معاهدة 947/ 1540 که حکومتی نیمه مختار را زیر لوای یک قاپودان پاشا مجاز می کرد، بر سلطة عثمانی صحه گذاشت ، اما قدرتی ظاهراً لاتینی تا الحاق نهایی منطقه در 973ـ974/1566 در آنجا تداوم یافت (الیپرانتز ، ص 49ـ50، 66 به بعد، 156، 168ـ169).

پس از درگذشت دوک ناسیِ یهودی در 987/1579، مراد سوم امتیازات متعددی اعطا کرد و نقشه به کُرسیِ سَنجقِ سیکلاد تبدیل شد و تا اوایل قرن سیزدهم / نوزدهم از امتیازات برخوردار بود، اما پاروس طی جنگهای عثمانی ـ ونیز در قرن دهم و یازدهم / شانزدهم و هفدهم ، از حملات دزدان دریایی خسارت دید (واکالپولس ، ج 2، ص 139، پانویس 39، ص 144 به بعد، ج 3، ص 503، ج 4، ص 134 و نقشه ، 192، 198؛ کفالنیادس 1984؛ کرانتونل ، ص 35، 49،60، 121، 176، 241ـ 245، 290، 357، 405، و ذیل مادّه ؛ قس کریاراس ، ص 120ـ162؛ الیپرانتز، ص 51 به بعد). در جریان نخستین جنگ عثمانی ـ روسیه (1078ـ1085/ 1668ـ1674)، ناوگان روسیه ، نقشه و پاروس و آنتی پاروس را تصرف کرد. در 1188/1774 روسها، بنا به معاهدة کوچوک قینارجه ، از آنجا رانده شدند (قس گواهیِ پاش فان کرنین هلندی در ستس ، ص 516 ـ517،520 ؛ واکالپولس ، ج 4، ص 412 به بعد). اهالی پاروس و آنتی پاروس از جمله نخستین جزیره نشینانی بودند که به جنگ استقلال 1236/1821 یونان پیوستند و شخصیتهای برجسته ای از میان آنان برخاستند (کنستانتینو، 1985؛ قس واکالپولس ، ج 5، ص 406 به بعد، ج 6، ص 515 ـ516، 718ـ 719 و ذیل مادّه ، ج 7، ص 384، 726، 811 به بعد). در طی این قیام ، هر دو جزیره ، تا زمانی که در فاصله سالهای 1246ـ 1248/1830ـ1832 به کشور پادشاهی جدیدالتأسیس یونان پیوستند، از دزدان دریایی محلی آسیب می دیدند (قس روسوس ـ ملیدونس ، ص 152 به بعد).


منابع :


Th. Aliprantes, and N. Aliprantes, Paros-Antiparos

(1) (in Gk.), Athens 1968 2 (with detailed chronology);
(2) Critobulus, ed. Reinsch;
3- Ducas, ed.Bonn;
4- N.Kephalleniades, in Pariana , XIV-XV (1984);
(5) E. Konstantinou, Parian fighters for independence, and Cycladian fighters for independence (in Gk.), Athens 1985;
(6) A. Krantonelle, History of piracy in the early Turkish domination, 1390- 1538 (in Gk.), Athens 1985;
(7) E. Kriaras "The sack of Paroikia ¦ : Cretan verses of the 17th c.", (in Gk.), Athena ¦ , XLVIII (1938);
(8) J. Melas, "The Cyclades in the early 15th c.", Kykladika , I/1 (1959), 9-21, esp. 17-18 (Paros- Antiparos-Naxos);
(9) W. Miller, Latins in the Levant , tr. S. Lampros, I-II, repr. Athens 1960, chs. XVII-XVIII;
(10) D. Pitcher, Historical geography of the Ottoman Empire , Leiden 1972;
(11) Roussos- Melidones, in Pariana , XXX (1988);
(12) C. Sathas, Turkish-dominated Greece, 1453-1821 (in Gk.), repr. Athens 1990;
(13) D. Sophianou etal., History of Paros and Antiparos , Municipality of Paros 1989;
(14) I . H. Uzunµar â í l â , Osmanl i tarihi , II, 1988;
(15) A. Vakalopoulos, History of modern Hellenism (in Gk.), I-VII, Thessalonica 1961-1986 (period 1204-1828).

(16) برای صورت کامل منابع رجوع کنید به د. اسلام ، چاپ دوم ، ذیل ra" ¦ "Pa .

/ ساویدس ، تلخیص از ( د.اسلام ) /



نام کتاب : دانشنامه جهان اسلام نویسنده : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    جلد : 1  صفحه : 2597
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست