responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : دانشنامه جهان اسلام نویسنده : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    جلد : 1  صفحه : 2520

 

بیلمَن ، عمر نصوحی ، پنجمین رئیس امور دینی جمهوری ترکیه ، فقیه و مفسّر. در ربیع الاول 1300 در حوالی ارزروم ، به دنیا آمد. بعد از درگذشت پدرش ، زیر نظر عموی خود، عبدالرّزاق علمی ، که مدرس مدرسة احمدیّة ارزروم و قائم مقام «نقیب الاشراف » (مسئول رسیدگی به امور سادات ) بود، بزرگ شد. نزد عموی خود و مُفتی شهر، حسین نَرمانی ، علم آموخت . بعد از آنکه هر دو استاد او با فاصلة اندکی فوت کردند، به استانبول رفت و نزد یکی از مدرسان دینی ( مدرسة ) فاتح ، به نام شاکر توقادی ، درس خواند و از او اجازه گرفت . عاقبت ، در امتحان مدرّسی مدارس مذهبی پذیرفته شد و گواهی نامة مدرّسی گرفت ؛ همچنین از «مدرسة القضاة » فارغ التحصیل شد. بیلمن علاوه بر ترکی ، عربی و فارسی را نیز خیلی خوب می دانست و به سه زبان شعر می گفت ؛ زمانی نیز به آموختن زبان فرانسه علاقه مند شد و آن را در حدّ ترجمه کردن فراگرفت .

بیلمن در شوال 1330 با سمت مُدرّسی علوم دینی به کار گمارده شد. او علاوه بر تدریس فقه و کلام و حقوق مدنی ، سمتهای فرهنگی ـ مذهبی مهمی نیز داشت و سرانجام به ریاست امور دینی رسید. در رجب 1335 مأمور ادارة شرعیّة محکمة تمیز شد، ولی در رمضان 1339 بار دیگر به عضویت «هیئت تألیفیّه » ( متون حقوقی ) درآمد. در 1341/1301 ش به عضویت مجلس تدقیقات شرعیّه انتقال یافت و در همان سال ، در پی بسته شدن این اداره ، به تدریس ادامه داد. در 1302 ش ، مدرس کلام در مدرسة صحن ( مسجد فاتح ) شد، لیکن این مدرسه نیز بعد از یک سال بسته شد. در 1305 ش /1926، منشیِ مُفتیِ ( ادارة ) اِفتایِ استانبول ، و در 1322 ش /1943 نیز مفتی استانبول شد. در 1339 ش / 1960 به ریاست امور دینی رسید، و هنوز یک سال نگذشته بود که در 1340 ش /1961 بازنشسته شد. بیلمن در مدت طولانی زندگی اداری خود به عنوان معلم نیز خدمت می کرد. او در حدود بیست سال معلم دروس اخلاق در دبیرستان دارالشفقه بود. او در مدرسة امام ـ خطیب استانبول و مؤسسة عالی اسلام ، تا آخر عمر به فعالیتهای علمی ادامه داد و تفسیر هشت جلدی خود را نیز در دورة بازنشستگی نوشت . عمر نصوحی در 1350ش / 1971، دراستانبول درگذشت ودرمزارشهدای سقّزآغاجی ، در ( محلة ) اَدِرنه قاپی ، به خاک سپرده شد.

بیلمن از زمانی که مفتی استانبول شد تا هنگام مرگش ، از لحاظ صلاحیت علمی و اخلاقی ، مورد اعتماد مردم مسلمان ترکیه بود؛ و بیقین ، پرهیز او از شرکت در فعالیتهای دولتی ، در این جلب احترام و علاقه بسیار مؤثر بود. در حقیقت ، دلیل اصلی باقی نماندن او در مقام ریاست امور دینی نیز تلاش حکومت آن دوره برای سوء استفاده از او در اموری چون پخش اذان ترکی ، در جهت اهداف سیاسی بود؛ زیرا بیلمن نیز همچون اسلاف خود، در امور دینی بی مسامحه بود. چنانکه در دهة 1340 ش / 1960، در پاسخ کسانی که در ترکیه قصد اصلاحات دینی داشتند، اظهار داشت : «دینی که فرسوده نمی شود، آیا اصلاحات لازم دارد؟» و با لیاقت و جسارتی که از او انتظار می رفت ، از اصالت و جهان شمولی اصول ایمان ، اخلاق و حقوق اسلام دفاع کرد.

آثار . بیلمن بیشتر عمر خود را صرف تألیف کرد و آثار بسیاری در علوم اسلامی بر جا گذاشت که از این قرار است : 1) > قاموس حقوق اسلامیّه و اصطلاحات فقهیّه < ، در فقه تطبیقی بین مذاهب ، اولین و کاملترین اثری است که پس از تغییر خط ترکی ، با حروف لاتین در این زمینه نوشته شده است . این اثر را ابتدا دانشکدة حقوق دانشگاه استانبول به چاپ رساند (استانبول 1949ـ1952، 6 ج ) و بعدها چاپهای متعدد آن در هشت جلد منتشر شد؛ 2) > کتاب بزرگ شرعیّات در اسلام < در احکام عبادات و مستحبّات و مکروهاتِ اموری از قبیل خوردن ، نوشیدن ، پوشیدن و احکام داد و ستد است که در کتب فقهی عنوان می شود. آخرین قسمت کتاب به اخلاق اسلامی و سرگذشت نامه ها اختصاص یافته است . این کتاب ابتدا به صورت جزوه منتشر شد (استانبول 1947ـ 1948) اما سپس ، در یک جلد، و در نوبتهای بسیار، به چاپ رسید. هر چند که زبان نوشتاری این اثر سنگین است ، ولی شمار نسخه های چاپ شدة آن تاکنون به بیش از دوونیم میلیون رسیده است . این کتاب نیاز مردم به تعلیمات دینی را که سالهای طولانی دربارة آن اهمال شده بود، رفع کرده است ؛ 3) > مآل عالی و تفسیر ترکی قرآن کریم < (استانبول 1963ـ1966، 8 ج ). در این اثر، پس از ارائة اطلاعات مختصر دربارة سوره ها و محتوای آنها، مفهوم آیات همراه با توضیح و تفسیر به زبان ساده بیان شده است ؛ 4) > کتاب بزرگ تاریخ تفسیر < (آنکارا 1955ـ1961، 2 ج ) از دو قسمت تشکیل شده است : قسمت اول در اصول تفسیر، قسمت دوم در تاریخ تفسیر. در قسمت اخیر، مؤلف ، پس از بحث دربارة اصحاب ، که آنان را «طبقة ممتاز» می نامد، دربارة مفسران ، که آنان را بر اساس تاریخ وفات به چهارده طبقه تقسیم کرده ، اطلاعاتی ارائه می کند. از این اثر چاپهای مختلفی صورت گرفته است ؛ 5) > درسها و پندهایی از قرآن کریم < (استانبول 1947)؛ 6) > تفسیر ترکی سورة فتح ، و تاریخچة اعتلای

اسلام و استانبول < (استانبول 1953، 1972)؛ 7) > غنچه های حکمت < مشتمل بر ترجمه و شرح پانصد حدیث (استانبول 1963)؛ 8) > توضیح علم کلام < (استانبول 1955). در این اثر، که با شیوة علم کلام جدید نوشته شده ، سعی بر آن است که در کنار موضوعات عقیدتی و کلامی ، بعضی از جریانهای نوین فلسفیِ مغایر با اعتقادات اسلامی نیز نقد

و بررسی شود؛ 9) > خلاصة علم توحید در عقاید اسلامی < (استانبول 1962، 1973)؛ 10) > اخلاق والای اسلامی < (استانبول 1949، 1964)؛ 11) > تعلیمات دینی < (آنکارا 1959). به صورت پرسش و پاسخ در زمینه های تفسیر،حدیث ، کلام ، اصول فقه ، وقف ، فرائض و سِیَر، این اثر بارها چاپ شده است .

عمر نصوحی بیلمن مقاله های خود را در مجله های بیان الحق ، صراط مستقیم و سبیل الرّشاد به چاپ می رساند و دیوان برگزیده ای به نام نزهة الارواح (استانبول ، 1968) دارد که اشعار آن را در دوران جوانی به فارسی سروده و به ترکی ترجمه کرده است . او کتاب داستانی به نام > دو شکوفة تعشّق < ( رجوع کنید بهاحمد سلیم بیلمن ، ص 99ـ 168) نیز نوشته است (1332/1904).


منابع :


(1) Ahmet Selim Bilmen, عmer Nasuhi Bilmen: Hayat i - Eserleri- An i lar, Istanbul 1975;
(2) عmer Nasuhi Bilmen, Bدyدk Tefsir Tarihi, Ankara 1955-1961, II, 797;
(3) Veli Ertan and Hasan Kد µدk, Cumhuriyet Devrinde Din Eg §itimi, Din Mدesseseleri ve Din Alimleri, Istanbul 1976, 103-107;
(4) Vehbi Vakkasog §lu, Osmanl i dan Cumhuriyete I sla ªm Alimleri, Istanbul 1987, 79-110;
Hulusi Yavuz, "Erzurumlu عmer Nasuhi Bilmenin I lim ve Kدltدr





(5) Tarihimizdeki Yeri ve Te'siri", Siyaset ve Kدltدr Tarihi Aµ i s i ndan Osmanl i Devleti ve I slہm , Istanbul 1991, 207-218.

برای صورت کامل منابع رجوع کنید به د.ا.د.ترک ،ذیل Nasuhi" "Bilmen, عmer

/ رحمی یاران ، تلخیص از ( د.ا.د.ترک ) /



نام کتاب : دانشنامه جهان اسلام نویسنده : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    جلد : 1  صفحه : 2520
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست