responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : دانشنامه جهان اسلام نویسنده : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    جلد : 1  صفحه : 2411

 

بیدار ، نام سه نشریة فارسی زبان ، که دوتای آن در تهران در 1301 ش و 1330 ش و سومی در مزار شریف (افغانستان )، در 1303 ش به چاپ می رسید.

اولین بیدار به جای روزنامة معروف اقدام ، فقط در چهار شمارة یومیه ، در حوت 1301 ش ، در تهران منتشر شد. صاحب امتیاز آن نیز، مانند اقدام ، عباس خلیلی بود. دومین نشریة بیدار هفته نامه ای بود که در تابستان 1330 ش در تهران نشر یافت و عمر کوتاهی داشت . صاحب امتیاز آن عبدالمحمّد مجد نوایی بود.

مهمترین نشریة فارسی با نام بیدار هفته نامه ای در مزار شریف افغانستان به سردبیری و مدیریت عبدالعزیزخان بود که از 15 حوت 1303 ش منتشر شد. انتشار آن ، زیر نظر مدیران و سردبیران مختلف ادامه یافت : ابتدا از طرف ادارة آموزش و پرورش مزار شریف و بعد ادارة اطلاعات و فرهنگ استان بلخ به شکل هفته نامه و دو هفته نامه ، و بالاخره به صورت روزنامة عصر منتشر شد. بیدار در واقع ادامة روزنامة اتحاد اسلام بود که در اول حوت 1300 ش شروع به انتشار کرده بود. به همین دلیل ، تاریخ تأسیس آن در روزنامه 1300 ش ذکر می شد. در دورة حکومت حبیب الله خان ، معروف به بچّه سقّا * (دی 1307ـ مهر 1308)، نام بیدار نیز، مانند دیگر روزنامه های افغانستان در آن دوره ، تغییر کرد و به رهبر اسلام تبدیل شد. بعد از سقوط بچّه سقّا، مجدداً نام بیدار انتخاب شد.

بیدار در سراسر دورة انتشار خود، به امور اجتماعی و اخبار محلی می پرداخت ، اما بعد از تشکیل «جمهوری دمکراتیک افغانستان » به نشریة اخبار و تفسیرهای سیاسی تبدیل شد و علاوه بر گزارش اخبار و مطالب محلّی ، به امور ملّی و بین المللی نیز پرداخت . در این دورة جدید، بیدار به عنوان نشریة «جمهوری دمکراتیک افغانستان » منتشر می شد. تا زمانی که چاپ آن سنگی بود، تماماً به فارسی بود، اما بعد از آنکه پشتو زبان رسمی افغانستان شد (1315 ش )، برخی از مندرجات آن به این زبان ، که ترک زبانها و فارسی زبانهای آن منطقه با آن آشنایی اندکی داشتند، نوشته می شد. بیدار ابتدا در چهار صفحة دو ستونی به قطع 33*20 سانتیمتر چاپ می شد، ولی بعداً قطع آن به 52*5ر37 سانتیمتر با شش ستون افزایش یافت . چاپ سنگی بیدار فاقد تصویر و اعلان بود و چاپ سربی آن نیز به ندرت آگهی و تصویر داشت . حقّ اشتراک سالانة آن ابتدا پنج روپیه افغانی در مزار شریف و شش روپیه در سایر نقاط افغانستان بود، و بعدها به ترتیب به 100 و 110 افغانی رسید. دوره های ناقصی از این نشریه در کتابخانة مرکزی دانشگاه تهران ، کتابخانة عمومی کابل و کتابخانة کنگره در امریکا موجود است .


منابع :
(1) محمدکاظم آهنگ ، سیر ژورنالیزم در افغانستان ، کابل 1349 ش ـ ، ج 1، ص 159ـ161؛
(2) محمد صدر هاشمی ، تاریخ جرائد و مجلات ایران ، اصفهان 1327ـ1332 ش ، ج 2، ص 38ـ39؛


(3) I. V. Pourhadi, Persian and Afghan newspapers in the Library of Congress: 1871-1978 , Washington 1979, 85.

/ ناصرالدین پروین ( ایرانیکا ) /

نام کتاب : دانشنامه جهان اسلام نویسنده : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    جلد : 1  صفحه : 2411
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست