responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : دانشنامه جهان اسلام نویسنده : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    جلد : 1  صفحه : 2344

 

بَیّانه (اسپانیایی : بائنا ) ، شهر کوچکی در ایالت کوردوبا ( = قُرطُبه ) در اسپانیا. در 59 کیلومتری مادرید واقع است . در دورة اسلامی ، به ناحیة قبره تعلق داشت و با الزهراء، استجّه / اثیخا ، اللّسانه / اُلیسانه و قرطبه * ، اقلیم قمبانیه / کنبانیه را تشکیل می داد (ادریسی ، ج 2، ص 537). شهر بر تپه ای در قمبانیة قرطبه قرار داشت و مربلَّه ، شاخاب گُواداخوز، آن را آبیاری می کرد. در پیرامون آن ، چون امروز، باغستانها، تاکستانها و باغهای زیتون قرار داشت ، و در دورة امویان بسیار پررونق بود. شهر تعدادی بازار و حمام ، و قلعه ای استوار داشت که بر شیبی روبروی رودخانه واقع بود، نیز مسجد جامعی که به فرمان عبدالرحمان دوم ساخته شده بود (همان ، ج 2، ص 571؛ حمیری ، ص 59). ابن حَفصون ( رجوع کنید به حفصیان * ) در اوایل سدة هفتم (در دورة امیر عبدالله ) بیّانه را فتح کرد، اما با سقوط خلافت و ناآرامیهای دورة «فتنة » پس از آن ، شهر آرامش روستاییش را از دست داد. موقعیت کنونی آن به دورة اسلامی برمی گردد، چنانکه نه در آنجا و نه در قسمتهای مختلف پیرامون آن تا نواحی اطراف مرز انتیگوا ، هیچ اثری از رومیان یافت نشده است . آلفونسوی جنگجو در حملة معروف خود به اندلس ، اندکی پیش از جنگ آرنسول (صفر 520/مارس 1126)، از بیّانه بدون تسخیر آن عبور کرد. شهر در 638/1240، هنگامی که به دست فردیناند سوم افتاد، دو حصار داشت ؛ دیوار داخلی که القَصَبه و مَدینه را محصور می کرد، و دیواری بیرونی که نواحی مسکونی اطراف را دربر گرفته بود. مُدَجَّنون * ( = عنوان مسلمانان اسپانیا پس از فتح آنجا به دست مسیحیان ) که در بیّانه باقی مانده بودند، در 979/1571 به قَشتاله * / ( کاستیل ) انتقال داده شدند، اما به فرمان شاه به آنها اجازه داده شد تا خروج نهاییشان در قرطبه مستقر باشند. مهمترین چهرة سرشناس شهر ابومحمد قاسم بن اَصْبَغ بیّانی * ، محدّث و لغوی بود که در 247/862 در بیّانه زاده شد و در 340/951 در قرطبه درگذشت (مقری ، ج 2، ص 47؛ یاقوت حموی ، ج 1، ص 774؛ حمیری ، ص 59ـ60).


منابع :
(1) ( محمدبن محمد ادریسی ، کتاب نزهة المشتاق فی اختراق الا´فاق ، بیروت 1409/1989 ) ؛
(2) محمدبن عبدالله حمیری ، صفة جزیرة الاندلس ، منتخبة من کتاب الروض المعطار فی خبر الاَقطار ، چاپ لوی ـ پرووانسال ، ( بی جا، بی تا. ) ؛
(3) ( احمدبن محمد مقری ، نفح الطیّب ، چاپ احسان عباس ، بیروت 1388/1968؛
(4) یاقوت حموی ، معجم البلدان ، چاپ فردیناند ووستنفلد، لایپزیگ 1866ـ1873، چاپ افست تهران 1965 ) .

/ ا. هوئیچی میراندا ( د. اسلام ) /



نام کتاب : دانشنامه جهان اسلام نویسنده : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    جلد : 1  صفحه : 2344
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست