بیاضی ، احمد بن حسن بن سنان الدین بوسْنَوی رومی ، معروف به بیاضی زاده ، فقیه حنفی و قاضی دانشمند قرن یازدهم .

بیاضی بوسنی الاصل بود و در 1044 در استانبول به دنیا آمد. از دانشمندان زادگاهش کسب دانش کرد (زرکلی ، ج 1، ص 112؛ محبّی ، ج 1، ص 181)، سپس راهی مکه شد و از محضر درس شمس الدین بابلی ، از فقهای شافعی مصر (متوفی 1077) استفاده کرد تا سرانجام از دانشمندان نامور و از قضات بلندپایة آناطولی و دولت عثمانی قلمداد گشت (محبّی ، همانجا). او در 1077 قاضی شهر حلب شد و نزد مردم آنجا بسیار محترم بود. وی با مفتی حلب ، محمدبن حسن کواکبی ، مباحثات بسیاری داشت . سپس عهده دار منصب قضاوت بورسه ، و در 1083 قاضی مکة مکرمه شد (محبّی ؛ زرکلی ، همانجاها). رفتارش با مردم بسیار پسندیده بود و در اثناء تصدی منصب قضا، به تدریس کتاب خود اشارات المرام من عبارات الامام می پرداخت که شرح جامعی بر فقه الاکبر ابوحنیفه بود. پس از مدتی ، راهی دمشق شد و در 1086 قاضی شهر قسطنطنیه گشت . آخرین منصب او قاضی عسکری «روم ایلی » در استانبول بود و پس از آن خانه نشین شد تا اینکه در 1098 یا 1097 در روستایی نزدیک استانبول درگذشت (زرکلی ؛ محبی ، همانجاها؛ کحاله ، ج 1، ص 192؛ بغدادی ، هدیة العارفین ، ج 1، ستون 164).

بیاضی در مدت عمر خویش شاگردان بسیاری تربیت کرد که از جملة آنان شیخ الاسلام یحیی بن عمر منقاری است (محبّی ، همانجا).

برخی از آثار او، علاوه بر اشارات المرام ، عبارت است از : سوانح المطارحات و لوائح المذاکرات فی العلوم که در شش فن نگارش یافته و به سوانح العلوم نیز معروف است ؛ الفقه الابسط ؛ شرح کتاب الوصایا ؛ کتاب العالم ؛ و رسالة فی تفسیر اللوائح که به صورت پرسش و پاسخ است . بیاضی حواشی و تعلیقاتی نیز نگاشته است (بغدادی ، هدیة العارفین ، همانجا؛ همو، ایضاح المکنون ، ج 1، ستون 84؛ زرکلی ؛ کحّاله ؛ همانجاها).

---

منابع :
(1) اسماعیل بغدادی ، ایضاح المکنون ، ج 1، در حاجی خلیفه ، کشف الظنون ، ج 3، بیروت 1410/1990؛
(2) همو، هدیة العارفین ، ج 1، در حاجی خلیفه ، کشف الظنون ، ج 5، بیروت 1410/1990؛
(3) خیرالدین زرکلی ، الاعلام ، بیروت 1986؛
(4) عمررضا کحاله ، معجم المؤلفین ، دمشق 1957ـ1961، چاپ افست بیروت ( بی تا. ) ؛
(5) محمد امین بن فضل الله محبی ، خلاصة الاثر فی اعیان القرن الحادی عشر ، بیروت ( بی تا. ) .

/ علی زمانی قمشه ای /