responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : دانشنامه جهان اسلام نویسنده : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    جلد : 1  صفحه : 2258

 

بهروچ (بروچ ) ، شهری در گُجَرات هند، مرکز اداری ناحیة بهروچ . در جنوب شرقیِ ایالت گجرات ، نزدیک خلیج کَمبایه در دریای عربستان واقع است . نخستین اطلاعات ما دربارة شهر بهروچ به زمانی که جزو متصرفات مَوْریا بود، و بعداً (ح 150 میلادی ) که به تصرف ساهه های پارتی درآمد، مربوط می شود. یونانیان از طریق واژة بهار و گاکشاـ ی هندی میانه ، مأخوذ از بهر گوکشِترا ـ ی سانسکریت ، آن را به نام بارونازا می شناختند و آن بندری بود که کالاهای دریای سرخ از آنجا حمل می شد (بطلمیوس ، > جغرافیا < ، ج 7، بخش 1، ص 63؛ ج 8، بخش 26، ص 12)، و مبدأ یکی از مهمترین راههای تجاری هند به شمار می رفت ( > پریپلوس < ، فقره های 47ـ48). نام این شهر در منظومة حماسی هند باستان ( مَهابهاراتا ) نیز آمده است .

این شهر در دست راجپوتها و گورجَره ها، یعنی خراجگزاران احتمالی چالوکیه ها، بود. در سالهای 15، 99، 154 مسلمانان به آن حمله بردند. در قرن سوم و چهارم ، راشْتْراکوته ها آن را تصرف کردند، تا اینکه چالوکیه ها دوباره بر آن دست یافتند. بهروچ تا 798 ـ که محمد ظفرخان (آغاز حکومت : 793) اعلام استقلال کرد ـ پیوسته تحت فرمانروایی حاکمان مسلمانی بود که سلاطین دهلی منصوب می کردند ( در زمان بهلول لودهی ، بهروچ (بهرایچ ) از متصرفات وی بود ودر 883 آن را به خواهرزادة خود، محمد قرملی ، داد (فرشته ، ج 1، ص 178) ) . پس از آن بهروچ تابع سلاطین احمدشاهی ، و سرانجام در 980 ضمیمة متصرفات اکبرشاه (حک : 963ـ1014) شد. در 1135، عبدالله بیگ در دکن اعلام استقلال کرد و در زمان حکومت بر گجرات ، بهروچ را ضمیمة املاک شخصی خود ساخت . در 1149، وی از نظام الملک لقب نیک عالَم خان دریافت کرد و سلسلة «نَوّاب »های بهروچ را بنیان نهاد. در 1196/1782، انگلیسیها آنجا را تصرف کردند، و نام انگلیسی بروچ از همان زمان است . در 1218/1803، بهروچ به کمپانی هند شرقی واگذار شد.

قبل از تجزیة هند در 1326 ش /1947، بخش اعظم مسلمانان بهروچ که عمدتاً بُهره * بودند به ایالت سند پاکستان کوچ کردند. بهروچ امروزه از مراکز صنعتی و بازرگانی است . جمعیت شهر در 1360 ش /1981، 070 ، 110 تن ، و جمعیت شهر با حومه های آن 524 ، 120 تن بوده است .

ناحیة بهروچ از مشرق به ایالت مَهارَشْتْرا، و از مغرب به خلیج کمبایه محدود است و حدود 045 ، 9 کیلومتر مربع وسعت دارد. جمعیت آن در 1360 ش /1981، 451 ، 296 ، 1 تن بوده است . بهادرشاه گجراتی (حک : 932ـ943) استحکامات قدیمی بهروچ را مرمت کرد. اورنگ زیب در 1071 بخشی از آن را ویران کرد، ولی در 1097 برای حفظ آنجا در مقابل خطر هجوم مراتهه ها * ، دستور تجدید بنای آن را داد. امروزه

این استحکامات نیمه ویرانه است . مسجدجامع (متعلق به حدود 701) از لحاظ سیر تحول معماری در گجرات اهمیت بسیاری دارد: کهنترین بناهای پَتَن ، تقلید محض از بناهای جین و هندوی متعلق به آن عهد است ، حال آنکه مسجد جامع ، مسجدی اصیل است که با اسلوبی حساب شده طراحی ، و از مصالح معابد پیشین ساخته شده است . حصارهای آن از سنگهای معابد که دوباره به گونه ای خاص تراش خورده ساخته شده ، لذا قدیمترین نمونة معماری مستقل اسلامی در گجرات است . «لیوان »، گذرگاهی است مسقّف با ستونهای متعدد که رواقهای سه گانة آن همان «مانداپا »ی سه گانة پرستشگاه هندو است که عیناً برپا شده و فقط صورت حیوانات از آن زدوده شده است و 48 ستون دارد که بسیار ماهرانه تراش خورده است . محرابهای سه گانة آن همان طاقچه های معابد است که به قسمت پایین نعل درگاه آنها قوسهای نوک تیزی افزوده شده است . بام «لیوان »، با سه گنبد بزرگ و ده گنبد کوچک ، سقفهای مزیّن و زیبایی دارد که از معابد به آنجا منتقل شده است . این طرحها ـ که در اصل هندویی است ـ سبک ویژه ای دارد که در بناهای اسلامی متأخر گجرات استمرار یافته است . ظاهراً کلّ بنا حاصل کار هنرمندان هندوی محلی بوده که زیرنظر ناظران مسلمان آن را به انجام رسانده اند (برای آگاهی بیشتر رجوع کنید به گجرات * ).


منابع :
(1) ( محمد قاسم بن غلامعلی فرشته ، تاریخ فرشته ، یا، گلشن ابراهیمی ، لکهنو 1281 ) ؛


(2) Bombay gazetteer , vol. II, 1877, 337-569;
(3) J. Burgess, "On the Muhammadan architecture of Bharoch... in Gujarat", in ASWI , VI (= Archaeological Survey of India, New imperial series , XXIII), London 1896.

(4) / ج . برتن ـ پیج ، با اندکی تلخیص از ( د. اسلام ) ؛


با اضافاتی از ( بریتانیکا ) /



نام کتاب : دانشنامه جهان اسلام نویسنده : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    جلد : 1  صفحه : 2258
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست