بَهْراء ، طایفه ای از قبیلة بزرگ قُضاعه ، از تیرة قحطان . افراد منسوب به آن بَهرانی خوانده می شدند (ابن حائک ، ص 103) و با طوایف بَلّی * ، حیلان و خولان نسبت خویشاوندی داشتند (ابن دُرَید، ج 2، ص 550؛ یاقوت حموی ، ص 339). جد ایشان بهراء پسر عَمروبن اِلحاف بن قضاعه بود (ابوعبید، ص 370). دربارة وجه تسمیة بهراء دو نظر وجود دارد. نخست آنکه از بَهْر، به معنای غلبه کردن ، است و دیگر این که از بُهْر، رنجی که به انسان بر اثر راه رفتن در گرما رسیده ، برگرفته شده است (ابن درید، ج 2، ص 549).

بهرائیان یمنیهایی بودند که به سرزمین شام مهاجرت کردند (کحاله ، ص 6ـ7؛ ابن حزم ، ص 485) و در دشت حِمْص تا حوالی رُصافه سکونت گزیدند. آنان دین مشخصی نداشتند (ابن حائک ، ص 246، 325) و احتمالاً در حدود 580 م به سبب سکونتشان در شام که تابع امپراتوری روم بود به مسیحیت گرویدند (رجوع کنید به کحاله ، همانجا؛ د.اسلام ، چاپ دوم ، ذیل مادّه ). در آغاز اسلام برخی از ایشان که به زُمرة یاران حضرت محمد صلّی اللّه علیه وآله وسلّم درآمده بودند، از جمله مقداد * بن عمرو، صحابی مشهور، در مهاجرت به حبشه و سپس در هجرت به مدینه و جنگ بدر حضور داشتند (ابن اسحاق ، ص ؛ ابن هشام ، قسم 1، ص 695).

عده ای از آنان در سال ششم ، در سریة زیدبن حارثه ، در کنار مسلمانان جنگیدند، ولی در سال هشتم در جنگ موته * طایفة بهراء در همراهی با هرقل (هراکلیوس ) به مقابله با سپاهیان اسلام برخاستند (واقدی ، ج 2، ص 557، 760). در سال نهم هجری ، فرستادگان ایشان به حضور پیامبر آمدند و به اسلام گرویدند و بر مقدادبن عمرو، وارد شدند (طبری ، ج 3، ص 122). در سال دوازدهم ، بار دیگر بهرائیان در کنار مردم دُومَة الجَنْدَل * ، همراه با قبایل کَلْب ، غسان و تنوخ با خالدبن ولید جنگیدند و شکست خوردند (همان ، ج 3، ص 378). سرانجام در سال سیزدهم ، ابوبکر سپاهیانی به فرماندهی عمروبن عاص و یزیدبن ابی سفیان و ابوعبیدة جراح و شُرَحبیل بن حَسَنة ، به فلسطین و شام روانه کرد. بهرائیان که در این جنگ نیز از هم پیمانان هرقل بودند، شکست خوردند و فرمانده آنان ، حرقوص بن نعمان بهرائی ، کشته شد (همان ، ج 3، ص 406ـ407). پس از فتح شام قبیلة بهراء رسماً به اسلام روی آورد ( د.اسلام ، همانجا).

---

منابع :
(1) ابن اسحاق ، کتاب السیر و المغازی ، چاپ سهیل زکار، دمشق 1398/1978، چاپ افست قم 1368 ش ؛
(2) ابن حائک ، صفة جزیرة العرب ، چاپ محمدبن علی أکوع ، بیروت 1403/1983؛
(3) ابن حزم ، جمهرة انساب العرب ، چاپ عبدالسلام محمد هارون ، قاهره ( تاریخ مقدمه 1382/1962 ) ؛
(4) ابن دُرَید، کتاب الاشتقاق ، چاپ عبدالسلام محمد هارون ، بغداد 1399/1979؛
(5) ابن هشام ، السیرة النبویة ، چاپ مصطفی سقا، ابراهیم ابیاری ، و عبدالحفیظ شلبی ، بیروت ( بی تا. ) ؛
(6) قاسم بن سلام ابوعبید، کتاب النّسب ، چاپ مریم محمد خیرالدرع ، بیروت 1410/1989؛
(7) محمدبن جریر طبری ، تاریخ الطبری : تاریخ الامم و الملوک ، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم ، بیروت ( 1382ـ1387/ 1962ـ1967 ) ؛
(8) عمررضا کحاله ، جغرافیة شبه جزیزة العرب ، چاپ احمد علی ، مکه 1384/1964؛
(9) محمدبن عمر واقدی ، کتاب المغازی لِلواقدی ، چاپ مارسدن جونز، لندن 1966؛
(10) یاقوت حموی ، المقتضب من کتاب جَمهَرة النَسَب ، چاپ ناجی حسن ، بیروت 1987؛


(11) EI 2 , s.v. "Bahra ¦ Ý" (by C. E. Bosworth).

/ مهین فهیمی /