بهاری ، محبّالله بن عبدالشّکور عثمانی صِدّیقی حنفی ، فقیه و قاضی القضات هندی . در کَرا، دهکده ای نزدیک مُحِبّ علیپور در ایالت بِهار (هند) به دنیا آمد. او به جماعت مَلِک که بیگانه تبار بودند و تاکنون هم هویت آنها روشن نشده است تعلق داشت . اولین تعلیمات خود را در مکتب قطب الدین انصاری سِهالْوی دید و کتابهایی را نیز نزد قطب الدین حسینی شمس آبادی خواند و پس از طی مدارج تحصیلی در همان اوانی که اورنگ زیب * با امیران محلی دکن مشغول جنگ بود به آنجا رفت . اورنگ زیب به جهت مقام علمی وی

و بخصوص تبحر و درایتش در مسائل فقهی ، او را قاضی لکهنو، و پس از چند سال ، یعنی بعد از شکست خوردن ابوالحسن تاناشاه ، حاکم گُلکُنده ، از اورنگ زیب در 1097، قاضی حیدرآباد کرد. سپس معلم شاهزاده رفیع القدر یکی از فرزندان شاه عالم ، پسر اورنگ زیب ، شد و در 1109 هنگامی که شاه عالم والی ایالت کابل شد، همراه وی به آنجا رفت . شاه عالم بهادرشاه اول پس از جلوس در 1118 به او مقام قاضی القضاتی قلمرو خود و لقب «فاضل خان » داد. بهاری اندکی بعد، در 1119، درگذشت .

این آثار از اوست : سُلَّم العلوم ، در منطق ؛ مُسَلّم الثّبوت ، در اصول فقه ؛ الجوهرالفَرد ، دربارة جزء لایتجزی ؛ سه اثر نخست ، در مدارس دینی هند و پاکستان تدریس می شد، رسالة فی المُغالطات العَامَّة الوُرود ؛ رسالة فی اثبات انّ مذهب الحنفیة اَبعَد عن الرّأی مِن مذهب الشافعیة .

---

منابع :
(1) محمد حسین آزاد، تذکرة علماء هند ، لاهور 1914، ص 42؛
(2) میرغلامعلی بن نوح آزاد بلگرامی ، سُبحة المرجان فی آثار هندوستان ، بمبئی 1303/1886، ص 76؛
(3) همو، مآثر الکرام ، حیدرآباد دکن 1910، ص 211؛
(4) عبدالحی حسنی ، نزهة الخواطر ، حیدرآباد دکن 1376/1957، ج 6، ص 250ـ252؛
(5) رحمان علی ، تذکرة علماء هند ، لکهنو 1312/1894، ص 175؛
(6) صدیق حسن خان ، ابجدالعلوم ، بهوپال 1296/ 1878، ص 905؛
(7) فقیر محمد لاهوری ، حدائق الحنفیة ، لکهنو 1324/ 1906، ص 431؛


(8) Carl Brockelmann, Geschichte der arabischen Litteratur , Leiden 1943-1949, II, 420, Supplementband , 1937-1942, II, 622-624;
(9) JASB (1913), 195ff.;
(10) Fad ¤l-i Ima ¦m Khayra ¦ba ¦d ¦â, Tara ¦djim al-Fud ¤ala ¦, Eng. trans. Bazmee Ansari, Karachi 1956, 48-53;
(11) Zubaid Ah ¤mad, Contribution of India to Arabic literature , Jullundur 1946. 56-59, 126-130.

/ بزمی انصاری ( د.اسلام ) /