بهار آزادی ، سکّه ، تنها مسکوک طلای قانونی در جمهوری اسلامی ایران و جایگزین سکّه های پهلوی سابق .

پس از انقلاب اسلامی ایران ، به پیشنهادِ (ش 24477، مورّخ 23ر12ر1357 ( ش ) ) وزارت امور اقتصادی و دارایی و با تأیید و دستور نخست وزیر دولت موقّت ، به مناسبت و یادبود نخستین بهار پیروزی انقلاب اسلامی ، اجازة ضرب انواع مسکوک طلای بهار آزادی صادر شد. یک روی این سکّه مزیّن بود به نام حضرت علی بن ابی طالب علیه السلام ـ به سه بار تکرار «علی » به خطِ مَعقِلیِ تزیینی در داخل یک شش ضلعی ـ و قید عبارت «بانک ملّی ایران » در زیر آن ، و بر روی دیگر آن تصویر بارگاه حضرت علی بن موسی الرضا علیه السلام با عبارت «نخستین بهار آزادی » و تاریخ 1358 ( ش ) منقوش بود. از آن پس ، انواع سکه های بهار آزادی (ربع ، نیم ، یک ، دو و نیم ، و پنج بهار) با همین طرح تولید می شد، با توجه به مادة 5 قانون نحوة حفظ آثار و یاد حضرت امام خمینی رحمة الله علیه (مصوّب 14ر8ر1368 مجلس شورای اسلامی ) بانک مرکزی ایران موظّف گردید که تصویر بنیانگذار جمهوری اسلامی را بر یک طرف سکه های بهار آزادی به گونه ای مناسب نقش کند. ازینرو، بنابر پیشنهاد بانک مرکزی و موافقت وزارت اموراقتصادی و دارایی (موضوع نامة ش 8993/5368/56، مورخ 19/3/1370) و به استناد بند 2 قانون اصلاح قانون ضرب مسکوک طلا مصوّب 1337 ش ، هیئت وزیران در جلسة مورخ 19ر3ر1370 (راجع به تغییر طرح سکة یک بهار آزادی ) چنین تصویب کرد: «بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران مجاز است به مناسبت دومین سالگرد ارتحال حضرت امام خمینی (قدس سره ) سکة یادبود یک بهار آزادی را با مشخصات ذیل و طبق نمونه ای که در نهاد ریاست جمهوری نگهداری می شود ضرب نماید: 1) عیار طلا: 900 در هزار؛ 2) وزن سکّه : 13598ر8 گرم ؛ 3) قطر سکّه 22 میلیمتر؛ 4) یک روی سکّه مزین به تصویر حضرت امام (قدس سره ) و قید سال ضرب (1370) در ذیل تصویر؛ 5) یک روی سکّه تصویر بارگاه حضرت امام رضا علیه السلام و قید عبارت «بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران » در بالای تصویر و عبارت «بهار آزادی » در پایین تصویر.» آنگاه مصوبة مذکور (با شمارة 5264/ت 106ه ، مورخ 29ر3ر1370) جهت اجرا به بانک مرکزی جمهوری اسلام ایران ابلاغ گردید. بدینسان ، در دومین سال رحلت رهبر کبیر انقلاب اسلامی ، تنها طرح سکة یک بهار آزادی تغییر کرد و از آن پس (1370 ش به بعد) سکه ها بر اساس آن مصوبه ضرب می شود.

معمولاً در هر سال ، انواع مسکوک بهار آزادی ، بر اساس مجوّزی که بانک مرکزی دارد، در ضرّابخانة این بانک تولید می گردد، زیرا وظیفة ضرب مسکوک طلا بنا بر تصویب شورای پول و اعتبار (جلسة مورخ 12ر9ر1340، به استناد بند (د) مادة 40 قانون بانکی و پولی کشور) منحصراً بر عهدة بانک مرکزی ایران است . همچنین بر طبق بند (الف ) مادة 6 آیین نامة ورود و صدور و معاملات طلا و نقره (مصوّب همان شورا در تاریخ 22ر4ر1370 ش ) صدور مسکوک طلا از کشور به هر نحوی ممنوع است مگر توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران .

مسکوک طلای بهار آزادی ، از لحاظ مشخصات ، منطبق است بر قانون مسکوک طلا (مصوّب 28ر1ر1337 مجلس شورای ملّی ) و نیز قانون اصلاح قانون ضرب مسکوک طلا (مصوّب 26ر12ر1354 مجلس شورای ملّی ، 22ر2ر1355 مجلس سنا). شکل این مسکوک بر اساس مادة دوم قانون 1337 ش ، مدور و میزان عیار آن بر طبق مادة چهارم همان قانون عبارت است از 900 در هزار طلای خالص و 100 در هزار مس یا آلیاژی از نقره و مس . حد ترخّص عیار آن نیز دو در هزار است . دیگر مشخصات کلی انواع سکه های بهار آزادی (بر اساس قوانین مذکور) به این قرار است :



مسکوک طلا وزن به گرم (طلای خالص ) قطر به میلیمتر حدترخّص وزن درهزار

ربع 8305955ر1 16 10

نیم 661191ر3 19 5

یک 322382ر7 22 5

دو و نیم 305955ر18 30 5ر2

پنج 611910ر36 40 2



منابع در متن مقاله آمده است .

/ حاجیه خانم خاوری /