responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : دانشنامه جهان اسلام نویسنده : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    جلد : 1  صفحه : 2170

 

بهادرشاه گُجَراتی ، سلطانِ گُجَرات (932ـ943) و دومین فرزند مظفرشاه دوم (917ـ932). او که با برادر بزرگتر خود سکندر روابط خوبی نداشت ، در 931 گجرات را ترک گفت و از راه چتور و میوات ( مِوار ؟ ) به درگاه ابراهیم لودی ، سلطان دهلی ، رفت و شاهد نبرد وی با بابُرشاه مغول در پانیپَت شد.

بهادرشاه با شنیدن خبر درگذشت پدر و جلوس سکندر بر تخت سلطنت ، به گجرات شتافت و در چتور از خبر قتل سکندر به دست عمادالملکِ خوش قدم اطلاع یافت ؛ و چون بزرگان مسلمان گجرات از او حمایت کردند، در 26رمضان 932 در اَنْهَلْواره ـ پَتَّن ، خود را پادشاه خواند.

بهادرشاه آخرین سلطان قدرتمند گجرات مستقل بود. در 935 با همدستی محمد دوم ، سلطانِ خاندیش ، و علاءالدین عمادالملک ، فرمانروای بِرار، بر احمدنَگَر که سلطان آن برهان نظام شاه بود، تاخت و در 936 آن را به تصرف درآورد. چنین می نماید که نظام شاه به فرمانروایی سلطان گجرات ، دست کم تا 938ـ939، گردن نهاده بوده ، اما روایات تواریخ عربی و فارسی دربارة اینکه او به نام سلطانِ گجرات خطبه خوانده و سکه زده است ، به دلیل پیدا نشدن سکه هایی از آن قبیل ، قابل تأیید نیست .

در 937، بهادرشاه به محمود دوم در مالوه تاخت و مَنْدو را گرفت . در 938، استحکامات اُجَّین و بهیلسا و رایسین را که به راجپوتها تعلق داشت ، متصرف شد و رئیس استحکامات موسوم به سلهادی را دستگیر کرد. نیروهای گجراتی در دومین حملة خود در رمضان 941 به تصرف چتور نایل آمدند؛ لیکن در پاییز همان سال ، آتش جنگ میان بهادرشاه و همایون مغول شعله ور شد و بهادرشاه افغانان لودی و محمدزمان میرزا، داماد بابُر را، که از بازداشتگاه همایون در قلعة بَیانه گریخته بودند پناه داد. بهادرشاه که به دست مغولها در مَنْدَسور و مَنْدو مغلوب شده و مقادیر کلانی از گنجینة او با سقوط چامپانیر در صفر 942 به دست همایون افتاده بود از پرتغالیها استمداد کرد.

پرتغالیها که به فرماندهی نونودا کونها ، حاکم گوآ ، در 937 در حمله به دیو شکست خورده بودند، در جمادی الا´خرة 941، با دادن وعدة یاری به بهادرشاه در پیکار او با مغولها، بسین را تصرف کردند و در ربیع الثانی 942، این امتیاز را هم به دست آوردند که در دیو، که بهادرشاه به آنجا پناه برده بود، قلعه ای بسازند. یاری ظاهری پرتغالیها به سلطانِ گجرات ، همایون شاه را از تصرف احمدنگر، پایتخت بهادرشاه ، بازنداشت .

عقب نشینی همایون از گجرات در 942، به قصد مقابله با تهدید شیرخان ، فرصت مناسبی برای بهادرشاه فراهم آورد تا بیشتر متصرفات خود را از چنگ نیروهای مغول ، که در این هنگام دستخوش نفاق و پراکندگی و دلسردی شده بودند، به درآورد. آنگاه بهادرشاه درصدد برآمد تا امتیازاتی را که در دیو به پرتغالیها داده بود، بازستاند. در سوم رمضان 943، بهادرشاه ، در محیطی آکنده از بی اعتمادی و بدگمانی متقابل ، جسورانه با نُونوداکونها، در رزمناو قرارگاه او در آبهای دیو، دیدار کرد و در حینی که بر اثر احساس خطر سراسیمه به ساحل بازمی گشت ، به دست سربازان پرتغالی که تعقیبش می کردند کشته شد.








منابع :
(1) ابوتراب ولی ، تاریخ گجرات ، چاپ راس ، کلکته 1909، ص 1ـ 35؛
عبدالله محمدبن عمر الغ خانی ، ظفرالواله بمظفّر و آله ،

(2) چاپ راس ، لندن 1910ـ1928؛
(3) ج 3، فهرست ، ص سی و چهار؛
(4) علی بن عزیزالله طباطبا، برهان مآثر ، دهلی 1355/1936، ص 270ـ281؛
(5) ابوالفضل بن مبارک علامی ، اکبرنامه ، کلکته 1877ـ1886، ج 1، ص 126ـ146؛
(6) محمد قاسم بن غلامعلی فرشته ، گلشن ابراهیمی ، چاپ سنگی بمبئی 1832، ج 2، ص 203ـ211، 416ـ417، 420ـ443؛
(7) اسکندربن محمد منجو، مرآت سکندری ، چاپ سنگی بمبئی 1890، ص 188ـ259؛
(8) نظام الدین احمد هروی ، طبقات اکبری ، ج 3، کلکته 1935، ص 193ـ234؛


(9) Joa ¦o de Barros, Decadas da Sua Asia , Lisbon 1777-1778, index, under Badur Chan ou Solta ¦o Badur, 26;
(10) Bombay Gazetteer (Gudjara ¦t) I, Ë, Bombay, 1896 347 ff.;
(11) Ferna ¦o Lopez de Castanheda, Historia da descombrimento e conquista da India pelos Portuguezes , Lisbon 1833, BK. VIII, Chs. XXIX-XXXIII, 69-85, IXXII, 180, XXXXIIII, 204, XCIII-CII, 225-246, CXXI, 285, CLI â-CLIIII, 349- 357, CLXIIII-CLXV, 384-390;
(12) M.S. Commissariat, History of Gujarat , I, 1938;
(13) Gaspar Correa, Lendas da India , Lisbon 1858-1864, index, 10 under Badur (Sulta ¦o, rei de Cambaya);
(14) Diogo de Couto, Da Asia , Lisbon 1779- 1788, index under Badur (Solta ¦o), 47;
(15) H ¤a ¦djd ¢j ¦âKhal ¦âfa, Tuh ¤fat al-Kiba ¦r fi Asfa ¦r al-Bih ¤a ¦r , tr. J. Mitchell, London 1831, 65-66;


در بارة سفیری که او در معیت برهان بیگ امیرلودی به استانبول فرستاد

(16) J. von Hammer-Purgstall, Geschichte des Osmanischen Reiches , 2 nd ed. Pest 1840.

/ هاردی ( د. اسلام ) /



نام کتاب : دانشنامه جهان اسلام نویسنده : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    جلد : 1  صفحه : 2170
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست