بازُفت ، دهستان و رودی در استان چهارمحال و بختیاری .

1) دهستان بازفت ، در بخش شوراب شهرستان فارسان ،

در استان چهارمحال و بختیاری ، در منطقة کوهستانی زاگرس مرکزی ، واقع است . از شمال به دهستان پشتکوه موگویی ، از مشرق به دهستانهای شوراب و بیرگان و دوآب ، از مغرب به شهرستانهای مسجد سلیمان و ایذه و از جنوب به دهستان میانکوه (شهرستان بروجن ) محدود است . در قدیم جزو ناحیة گندمان به شمار می آمد (اعتمادالسلطنه ، ج 4، ص 1949ـ1951).

در این دهستان دو رشته کوه با جهت شمال غربی ـ جنوب شرقی امتداد دارد و روستاهای آن در درة این کوهها در میان جنگل بلوط قرار گرفته است . زردکوه (مرتفعترین قله 225 ، 4 متر) در مشرق آن و قلة مافارون ، به ارتفاع 459 ، 3 متر، در مغرب آن واقع شده است . گردنة زردکوه بازفت را از آبادی چلگرد جدا می کند. رود بازفت ، در درة عمیقی از اراضی آن ، جریان دارد. بازفت دارای مراتع و چشمه های فراوان و کوهستانهای آن از شکارگاههای مشهور منطقه است و حیوانات وحشی مانند خرس قهوه ای ، پلنگ ، بزکوهی ، قوچ و میش درآن یافت می شود.

شغل عمدة مردم دامداری است ، و به زراعت (آبی و دیم ) و باغداری نیز می پردازند. از صنایع دستی مهم بازفت ، می توان به ریسندگی و بافندگی الیاف و پارچه بافی اشاره کرد.

قلعة بازفت در نزدیکی ویرانه های شهری قدیم (؟) قرار داشته (بختیاری ، ص 51) که امروز اثری از آن باقی نمانده است .

اهالی بازفت به لری تکلم می کنند و شیعة اثنی عشری اند.

تیره ها و طوایف کوچندة ایل بختیاری * از جمله مُوری و بابااحمد در بازفت به سر می برند (کریمی ، ص 94 ، 170) و ییلاق آنان در پیرامون مال امیر * است . در دورة رضاشاه برخی از تیره های ایل بختیاری ، به اجبار، و با دادن تلفات سنگینی ، در دهستان بازفت تخته قاپو شدند. پس از شهریور 1320، دوباره تحرّک (ییلاق و قشلاق ) آنان آغاز شد.

سابقاً بازفت جزو بخش اردل از شهرستان شهرکرد بود.

2) رود بازفت ، به طول 162 کیلومتر در استان چهار محال و بختیاری جریان دارد. از طویلترین و پرآبترین ریزابه های قسمت علیای رود کارون * است . این رود از ارتفاعات شمال شرقیِ زردکوه و ارتفاعات شمال غربیِ کوههای تاراز سرچشمه می گیرد، به طرف جنوب شرقی جریان می یابد و پس از گذشتن از درة عمیقی از دهستان بازفت ، وارد دهستان میانکوه می شود و در کنار ایستگاه آب سنجی مرغک ، نزدیک آبادی کَرِسْتانْ، به کارون می ریزد. مساحت حوضة آبریز آن به 285 ، 2 کیلومتر مربع می رسد.

---

منابع :
(1) محمدحسن بن علی اعتمادالسلطنه ، مرآة البلدان ، چاپ عبدالحسین نوایی و میرهاشم محدث ، تهران 1367-1368 ش ؛
(2) ایران . وزارت برنامه و بودجه ، طرح جامع توسعة چهارمحال و بختیاری : گزارش نهایی ، تهران 1365 ش ، ج 1، ص 526؛
ایران . وزارت جهاد

(3) سازندگی . واحد آمار و برنامه ریزی ، فرهنگ اقتصادی دهات و مزارع استان چهارمحال و بختیاری ، تهران 1363 ش ؛
(4) علیقلی بن حسینقلی بختیاری ، تاریخ بختیاری ، تهران 1361 ش ؛
(5) عباس جعفری ، گیتاشناسی ایران ، تهران 1368 ش ، ج 1؛
(6) حسینعلی رزم آرا، فرهنگ جغرافیایی ایران (آبادیها) ، ج 10: استان دهم (اصفهان ) ، تهران 1355 ش ؛
(7) سازمان جغرافیایی کشور، نقشة عملیات مشترک زمینی شهر کرد ، تهران 1352 ش ؛
(8) سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح ، فرهنگ جغرافیایی آبادیهای کشور جمهوری اسلامی ایران ، ج 70: شهرکرد ، تهران 1369 ش ؛
(9) اصغر کریمی ، سفر به دیار بختیاری ، تهران 1368 ش ؛
(10) مرکز آمار ایران ، سرشماری اجتماعی - اقتصادی عشایر کوچنده 1366: جمعیت عشایری دهستانها، کل کشور ، تهران 1368 ش ؛
(11) همو، سرشماری عمومی نفوس و مسکن مهرماه 1365، فرهنگ آبادیهای کشور: شهرستان فارسان ، تهران 1367 ش ؛
(12) همو، سرشماری عمومی نفوس و مسکن مهرماه 1365، نتایج تفصیلی : شهرستان فارسان ، تهران 1367 ش .

/ خسرو خسروی /