بِنین ، کشوری در افریقای غربی بر کنارة اقیانوس اطلس . در شمال خلیج گینه واقع است و 125 کیلومتر خط ساحلی دارد. از غرب به توگو، از شمال غرب به بورکینافاسو * ، از شمال شرق به نیجر و از شرق به نیجریه محدود می شود. مساحت آن 622 ، 112 کیلومتر مربع است .

بنین جنوبی از دشتی آبرفتی با حاشیه های مردابی ، دریاچه ای و باتلاقی تشکیل شده است . سایر نقاط بنین شامل فلاتی با ارتفاع متوسط 500 متر و رشته کوه آتاکورا با ارتفاع حداکثر 641 متر در حاشیة شمال غربی است .

آب و هوای بنین در جنوب استوایی و میانگین دما در گرمترین ماه (مارس ) حدود ْ28 سانتیگراد و میزان باران سالانه این نواحی حدود 1500 میلیمتر است . از جنوب به شمال ، سیمای استوایی ، ناپدید و اقلیم گرمتر و خشکتر می شود.

رود 450 کیلومتری اوئمه ، طولانی ترین رود بنین از رشته کوه آتاکورا سرچشمه می گیرد و به اقیانوس اطلس می ریزد. پوشش گیاهی بنین از ساوانهای پردرخت و جنگلهای اطراف رودها تشکیل شده است . پوشش جنگلی 33% از سرزمین بنین را دربر می گیرد. ساوانها به سمت شمال بتدریج تُنُک تر می شود تا به علفزارهای کوتاه استپی تبدیل می گردد.

اقتصاد کشور بر پایة کشاورزی استوار است . حاصلخیزترین زمینها دردشت آبرفتی قرار دارد که بیشتر به پرورش نارگیل و درخت نخل روغنی اختصاص یافته و دیگر محصولات صادراتی کشاورزی آن قهوه ، کاکائو، بادام زمینی و پنبه است . پرورش دام عمدتاً در ساوانا متداول است . مراکز صنعتی محدود کشور، بیشتر شامل کارخانه های فرآوری روغن نباتی و پنبه پاک کنی ، در اطراف شهرهای کوتونو و پورتوـ نوو استقرار یافته است . طول شبکة راه آهن بنین در حدود 580 کیلومتر است . بندر کوتونو در تخلیه و بارگیری کالا از لاگوس فعالیت دارد و دارای فرودگاه بین المللی است .

در 1996 جمعیت بنین 000 ، 574 ، 5 تن بوده است ( بریتانیکا ، ذیل مادّه ). مهمترین گروههای قومی کشور عبارت اند از فون (7ر39%) و یوروبا (1ر12%) که اصلاً از نیجریه اند، و آجا (1ر11%) در استانهای جنوبی ؛ گروههای سودانی در شمال ؛ باریبا (6ر8%) و سومبا (6ر6%) در ناحیة آتاکورا؛ فولانی (6ر5%) در مناطق شمالی تر و دندی (1ر2%) در مرز نیجر؛ و آیزو (6ر8%)، پداه و مینا در طول ساحل .

پایتخت رسمی بنین پورتو ـ نوو (جمعیت در 1371ش / 1992، 138 ، 179تن )، اما بزرگترین شهر و پایتخت سیاسی آن کوتونو (جمعیت در 1992 ، 827 ، 536 تن ) است . زبان رسمی فرانسوی است . زبانهای بومی بویژه زبان فون در سطح وسیعی به کار می رود.

حدود 60% مردم پیرو باورهای جاندارپنداری ، بویژه آیین ودون اند. بیش از20% مسیحی و عمدتاً کاتولیک و بخش اندکی پروتستان اند که بیشتر در جنوب سکونت دارند. بقیة مردم نیز مسلمان و غالباً در شمال و جنوب شرقی ساکن اند (همانجا؛ > آفریقای جنوب صحرا 1998 < ، ذیل مادّه ).

درگذشته ، در غرب دلتای رود نیجر، حکومتی سلطنتی به نام پادشاهی بنین قرار داشت . پادشاهی بنین فقط حاشیة سرزمینی را دربر می گرفت که امروزه جمهوری بنین خوانده می شود. از آغاز قرن ششم / دوازدهم تعداد زیادی پادشاهی ، از جمله پادشاهی داهومی ، در این ناحیه به وجود آمد. پادشاهی بنین از قرن نهم تا یازدهم / پانزدهم تا هفدهم رونق داشت . در قرن یازدهم /هفدهم پادشاهی داهومی که پایتخت آن آبومی بود منطقه را به دست گرفت ( > دایرة المعارف ورلدبوک < ، ذیل مادّه ). در 1124/1712 داهومی خراجگزار حکومت یوروباهای اویو شد. این وابستگی نزدیک به یک قرن ادامه داشت . در نیمة دوم قرن سیزدهم /نوزدهم نخستین پیمان تجاری و دوستی با فرانسویها که ساحل کوتونو را تصرف کرده بودند، به امضا رسید. از 1322/1904، داهومی قسمتی از افریقای غربی فرانسه بود (همانجا). در 1339 ش /1960 داهومی به استقلال رسید. در 1351 ش /1972 رژیم نظامی با تمایلات سوسیالیستی برسرکار آمد. در 1354 ش / 1975 نام کشور از داهومی به بنین تغییر یافت . در 1370 ش / 1991 در انتخابات همگانی رئیس جمهوری برگزیده شد و حکومت به غیر نظامیان واگذار گردید.

---

منابع :


(1) Africa south of the Sahara 1998, 27th ed., London 1998;
(2) Encyclopaedia Britannica,Chicago 1998 (computer disk);
(3) The World book encyclopedia, London 1995, s.v. "Benin".

/ تلخیص از > دایرة المعارف جغرافیای جهان < ،

با اضافاتی از (گروه اسلام معاصر) /

(4) اسلام در بنین . بنین هنوز بنیاد نیرومند جاندارپنداری را حفظ کرده است . تشکیلات مذهبی و اجتماعی داهومی که جاندارپنداری مذهب رسمی آن بود از ورود هر باور بیگانه ای جلوگیری می کرد، و این تا سقوط پادشاهی که از آن پس مسیحیت گسترش خود را شروع کرد ادامه داشت .

اسلام نتوانست عمیقاً در این مناطق ریشه بگیرد و یا موجب تغییر مذهب وسیعی شود، زیرا رؤسای قبایل و حکام محلی قبل از پایان قرن سیزدهم /نوزدهم هرگز مایل به ترک اعتقاداتشان نبودند. اسلام در میان قوم سومبا در شمال غربیِ کشور و درمیان قوم باریبا در شمال شرقی ، منطقه ای که در مسیر کاروانها بود و کاروانسراهای اسلامی مشخصة آن بود، تأثیر ناچیزی داشت . ( با اینهمه ، پس از استقلال کشور گرایش قوم باریبا به اسلام بتدریج بیشتر شد، به نحوی که امروز حدود یک سوم آنها مسلمان اند (واتسون ، ج 1، ص 125). ) حکومتهای سلطنتی کاملاً مستبد جنوب نیز که در آنها پادشاه نیرومندترین پاسدار سنتهای نیاکان بود، در مقابل اسلام نفوذناپذیر باقی ماندند.

نفوذ مسلمانان احتمالاً از شمال شرقی شروع شد؛
در قرن هفتم /سیزدهم مهاجرنشین تجاری کوچکی از امپراتوری مالی در ناحیه ای که امروزه سوکوتو ست ، تأسیس شده بود که مسافران آن را گوانگارا می نامیدند. از این منطقه بود که امواج کاروانها برای آوردن قهوة سودانی (کولا) به غنای کنونی می رفتند، برده ، نمک و محصولات دیگر از شمال ، گاهی حتی از لیبی به سمت جنوب غربی برده می شد، در حالی که با گذر از شمال بِنین کنونی ، جوزهای کولا را به سمت نیجریه و سرزمین هوسا می بردند. به این ترتیب ، بسرعت در آنجا مهاجرنشینهای کوچک مسلمان به نام وانگارا یا مارو (در بنین کنونی ) به وجود آمد که بزودی به مراکز مهمی مانند پاراکو ، جوگو یا کندی تبدیل شد.

این افراد خارجی ( که بیشتر هوسایی بودند (هیسکت ، ص 187) ) ، نزدیک رؤسای قبایل محلی ، که املاکشان را مسیرهای کاروانرو قطع می کرد، ماندند و با ازدواجهای محلی اسلام را بتدریج گسترش دادند.

پس از آنکه مراکشیها امپراتوری سُنگای را در آغاز قرن یازدهم / هفدهم فتح کردند، گروهی از مسلمانان سنگای ، معروف به دندی ، به سمت نیجر عقب نشینی کردند. آنان احتمالاً در شمالی ترین نقطة بنین امروزی مستقر شدند و دومین موج نفوذ اسلام شکل گرفت . سومین موج ، مهاجرت شبانهای فولانی بود که در قرن دوازدهم /هجدهم در سراسر نیمة شمالی کشور پراکنده شدند. با اینکه مذهب آنان هنوز با آثاری از جاندارپنداری آمیخته بود، مرکزی اسلامی شکل گرفت که بسیاری از بردگان پیشین یا گاندو و افرادی را که فولانیها با آنها تماس دائم داشتند، به دین اسلام درآوردند.

سرانجام ، در آخرین سالهای قرن دوازدهم / هجدهم ، بازرگانان مسلمان یوروبا که از ایلورین و از غرب نیجریة کنونی آمده بودند، اسلام را به جنوب شرقی و پورتوـ نوو آوردند. آنها بعضی از خانواده های یوروبای محلی و نیز اخلاف بردگانی را که از برزیل بازگشته بودند مسلمان کردند ( در نیمة قرن سیزدهم /نوزدهم آلفاسیدو، از مردم یوروبا، رسماً به عنوان امام از پادشاه وقت زمینی برای احداث اولین مسجد در منطقة پورتوـ نوو گرفت . پس از پورتوـ نوو، کوتونو بیشترین تعداد مسلمان را در خود جای داده که عمدتاً از مهاجران یوروبا، هوسا و دِندی اند (کوک ، ص 300). بیشتر جمعیت محلی جنوب با پایبندی قوی به مذاهب بومی کمتر از اسلام تأثیر پذیرفته اند ( > اسلام و گروههای اسلامی < ، ص 34) ) . غالب مسلمانان بنین پیرو طریقت تجانیّه * و برخی ، بویژه سالخوردگان ، پیرو طریقت قادریه اند. تعداد کمی از پیروان حمالیه * در شمال سکونت دارند. برخی تفاوت عقیده ها، مسلمانانی را که اصلاً یوروبایی بودند، در مقابل بومیهای مناطق شمالی (هوسا، زرما ، فولانی ، دندی ) که مدعی پیروی سختگیرانه تری از دین بودند، قرار می داد. این دو جنبه را عمدتاً در پورتو ـ نوو (یوروبای اسلامی ) و در پاراکو (شمال اسلامی ) می توان مشاهده کرد که در فاصله ای کوتاه به دو مرکز بزرگ مسلمانان تبدیل شدند و جوگو بتدریج جای خود را به پاراکو داد که در آن جنبش دعوت به اسلام پیش از این شکل گرفته بود. در شمال کشور، بویژه در پاراکو، مدارس قرآنی متعددی وجود دارد. امروزه رهبران مذهبی و امامها بیشتر از بین افراد تحصیلکرده انتخاب می شوند تا به طریق موروثی .

---

منابع :
(5) ( ژوزف کوک ، مسلمانان افریقا ، ترجمة اسداللّه علوی ، مشهد 1373 ش ؛
(6) مروین هیسکت ، گسترش اسلام در غرب آفریقا ، ترجمة احمد نمایی و محمدتقی اکبری ، مشهد 1369 ش ) ؛


(7) Akindele and Aguessy, Contribution ب l'إtude de l'histoire de l'ancien royaume de Porto-Novo ,in Mإmoires IFAN (Institut fondamental d'Afrique noire), XXV;
(8) idem, Le Dahomey, Paris 1955;
(9) d'Albeca, Les إtablissements franµais du golfe du Benin , Paris 1889;
(10) S. Berbain, Le comptoir fran µ ais de Juda au XVIII e siةcle, in Mإmoires IFAN , III;
(11) G. Brasseur and Brasseur Marion, Porto Novo et sa palmeraie , in Mإmoires IFAN , XXXII;
(12) Brunet and Giethlen , Dahomey et dإpendances, Paris 1900;
(13) A. Burton, A mission to Gelele, king of Dahomey, London 1864;
(14) R. Cornevin, Histoire des peuples de l'Afrique noire, Paris 1960, index;
Desanti, Du Dahomey au Benin Niger,

(15) Paris 1945;
(16) Ed. Dunglas, Contribution ب l'histoire du Moyen-Dahomey, (ـtudes dahomإennes, XIX, XX, XXI ), Porto-Novo;
(17) Ed. Foa, Le Dahomey, Paris 1895;
(18) R. Grivot, Rإactions dahomإennes, Paris 1945;
(19) P. Hazoume, Doguicimi , Paris 1938;
(20) idem, Le pacte de sang au Dahomey, Paris 1937;
(21) M. J. Herskovits, Dahomة: an ancient west African kingdom, New York 1938;
(22) M. Hubert, Mission scientifique au Dahomey, Paris 1908;
(23) [ Islam and Islamic groups: a world wide reference guide, ed. Farzana Shaikh, London 1992(;
(24) H. Le Herisse, L'ancien royaume du Dahomey, Paris 1911;
(25) J. Lombard, Cotonou, ville africaine ) ـtudes dahomإennes, x);
(26) B.Maupoil, La gإomancie ب l'ancienne Cآte des Esclaves, Paris 1943;
(27) P. Mercier, Carte ethno-dإmographique de l'Afrique occidentale, V , IFAN Dakar ;
(28) M. Quenum, Au pays des Fons , Paris 1938;
(29) Skertchly, Dahomة as it is, London 1874;
(30) Cl. Tardits, Porto-Novo, London 1958;
(31) P. Verger, Dieux d'Afrique, Paris;
(32) idem, Notes sur le culte des Oricha et Vodoun, in Mإmoires IFAN, v;
33- )Peter R. Watson, "Batounu", in Muslim peoples:a world ethnographic survey, ed. Ricard V. Weekes, Westport, Connecticut 1984].

/ لومبارد ، تلخیص از ( د.اسلام ) /

تکمله . امروزه در بنین ، هیچ دینی به صورت رسمی بر ادیان دیگر برتری ندارد. در دورة حکومت سوسیالیستی ، محدودیت شدید فعالیتهای همة گروههای مذهبی سبب مقاومت کلیسای پرنفوذ کاتولیک رومی شد. حکومت در 1350ـ 1356 ش / 1971ـ1977 برای تضعیف مذاهب جاندارپنداری طی مبارزه ای طولانی و غالباً خشن به تعقیب و آزار پیروان این مذاهب پرداخت ، اما با جامعة مسلمانان مناسبات بهتری داشت که علت اصلی آن روابط نزدیک با لیبی در دهة 1350 ش /1970 بود ( > اسلام و گروههای اسلامی < ، ص 34). در 1361 ش /1982، بنین به عضویت سازمان کنفرانس اسلامی درآمد ( مجلة سیاست خارجی ، ص 985). این امر سبب پرهیز حکومت از تحریک مسلمانان به مخالفت شد. امروزه مسلمانان بنین دارای هیچ حزبی با دستور کار مشخص اسلامی در صحنة سیاسی کشور نیستند ( > اسلام و گروههای اسلامی < ، ص 35).

---

منابع :
(34) مجلة سیاست خارجی ، سال 11، ش 3 (پاییز 1376 ش )؛


(35) Islam and Islamic groups: a world wide reference guide, ed. Farzana Shaikh, London 1992.

/ مهدی کریمی /