بنومَخْلَد ، خاندانی مشهور از راویان و فقیهان اندلس . این فرمودة پیامبر صلّی اللّه علیه وآله وسلّم که «انا بُعِثتُ معلماً» (من آموزگار مبعوث شدم )، از طریق این خاندان ، با ده پشت پسر از پدر، نقل شده است . نامهای آنان به ترتیب از پسر به پدر مطابق با سند روایت چنین است : ابوالقاسم احمد، یزید، عبدالرحمان ، احمد، محمد، احمد مخلد، عبدالرحمان ، احمد، بقی بن مخلدبن یزید قرطبی (مقری ، ج 2، ص 575). هر چند شهرت این خاندان مرهون بقی * بن مخلد است ، اما نیای اعلای آنان ، مخلدبن یزید، نیز در ریُّه قاضی بود و در سلطنت امیر عبدالرحمان دوم در نیمة اول قرن سوم ، حکم می راند ( د. اسلام ، چاپ دوم ، ذیل «مخلد، بنو»). مقری (همانجا) به نقل از ابن حَیّان ، سلسله سند روایت مذکور را، به لحاظ کثرت روایت پسران از پدران ، بی نظیر دانسته است . فرزند بلافصل بقی بن مخلد، به نام احمد با کنیة اباعمر یا ابوعبدالله ، فقیه ، محدث و عارفی در اندلس بود که «قاضی الجماعه » شد و در 324 درگذشت . (ضبی ، ص 160، ش 385). ابوالحسن عبدالرحمان بن محمدبن احمدبن مخلدبن بقی نیز از این خاندان بوده است و از راویان به شمار می آید (همان ، ص 344، ش 984).

دو تن دیگر از این خاندان عبارت اند از: احمدبن محمدبن احمدبن بقی بن مخلد (446ـ532) مشهور به ابوالقاسم قرطبی ، فقیه و محدث قرن پنجم و ششم (همان ، ص 154، ش 359)؛ ابوالقاسم بن بقی که ابوعبدالله محمدبن سراقه شاطبی (592 ـ 662) از او نقل حدیث کرده (مقری ، ج 2، ص 64) و اشعاری در مذمت دنیا از او حکایت شده است (همان ، ج 3، ص 228).

---

منابع :
(1) احمدبن یحیی ضبّی ، بغیة الملتمس فی تاریخ رجال اهل الاندلس ، مادرید 1884؛
(2) احمدبن محمد مقری ، نفح الطیّب ، چاپ احسان عباس ، بیروت 1388/ 1968؛


(3) EI 2 , s.v. "Makhlad, Banu ¦ " (by E. Levi-Provenµal).

/ محمدباقر کریمیان /