بازبهادر ، آخرین فرمانروای حکومت مستقل مالْوه * ، پیش از فتح آن ناحیه به دست مغولانِ (بابریان ) هند در زمان اکبر. بازبهادر فرزند شجاع خان از منسوبان شیرشاه سور بود. شیرشاه پس از آنکه لشکریانش در 949 مالوه را فتح کردند شجاع خان را به حکومت آنجا منصوب کرد. پس از درگذشت شجاع خان در 962، بازبهادر برادر خود، دوست خان حاکم اُجَّیْن ، را به قتل رساند و در 964 خود را سلطان خواند. آنگاه کوچکترین برادر خود مصطفی خان را نیز وادار کرد که نواحی رای سین و بهیلسا را به او واگذار کند و بدین سان مالوه را بیشتر به فرمان خود درآورد.در 968، گروهی از سپاهیان بابری به فرماندهی اَدْهَم خان برای فتح مالوه بدان صوب حرکت کردند و بازبهادر مجبور شد که ماندو، پایتخت خود، را ترک کند. سال بعد توانست که پیرمحمد جانشینِ ادهم خان را شکست دهد، اما در اواخر 969، با افزوده شدن نیروهای بابری ، ناگزیر شد که به ارتفاعات گونْدْوانه فرار کند. بازبهادر، هر چند از این پناهگاه چندین بار با عملیات چریکی به نیروهای بابری حمله کرد، از کشمکش خسته شد و در 978 با قبول منصب دوهزاری اطاعت اکبر را پذیرفت . کمی بعد درگذشت و احتمالاً در آگره دفن شد.

بنابر افسانه های عامیانه ، بازبهادر معشوقه ای به نام روپ مَتی داشته و می گویند که برای او اشعار و ترانه های عاشقانه می سروده است . همچنین پیدایش و تکامل سبک نقاشی جدیدی در نواحی مرکزی هند، که تصویر صحنه های شورانگیزِ عاشقانه از خصوصیات آن است ، به او نسبت داده می شود. در این سبک ، فرهنگ دوگانة مالوه ، یعنی عناصر و کیفیات فرهنگی هندویی و اسلامی ، در هم آمیخته است .

---

منابع :
(1) میرعبدالرزاق اورنگ آبادی ، مآثرالامراء، چاپ مجموعة آثار هندی ، ش 1، کلکته 1888، ص 387ـ391؛
(2) ابوالفضل بن مبارک علامی ، اکبرنامه ، چاپ مجموعة آثار هندی ، ش 2، کلکته 1876ـ1879، ص 89 ـ90، 134ـ137، 140، 142ـ143، 166ـ169، 211، 231، 358؛
(3) محمدقاسم بن غلامعلی فرشته ، تاریخ فرشته ، ج 1، ص 537 ـ541؛
(4) احمدبن محمد مقیم هروی ، طبقات اکبری ، چاپ مجموعة آثار هندی ، ش 3، کلکته 1935، ص 421ـ424؛


(5) A in-i-Akbar i ¦ , trans. H. Blochmann, i, Bibliotheca Indica, 1868, index, 630;
(6) E. Barnes, Dhar and Mandu, in Journal of the Bombay Branch of the Royal Asiatic Society, xxi, 1902-1904, 370-372;
(7) Central Indian Painting, with an introduction and notes by W. G. Archer, Faber Gallery of Oriental Art, London 1948, 4-5. See also plate 4, 10-11;
(8) Gahrwal Painting, with an introduction and notes by W. G. Archer, Faber Gallery of Oriental Art, London 1954, Plate 4, 10-11;
(9) Ni`mat Alla ¦ h al-Haraw ¦ â , Makhzan-i Afgha ¦ n i ¦ , trans. as History of the Afghans by B. Dorn, i, London 1829, 177-179;
(10) Z ¤ afar H ¤ asan, The Inscriptions of Dha ¦ r and Mandu ¦ , in Epigraphia Indo-Moslemica, 1909-10, 8-9;
(11) S. H. Hod ¦ â ¤ va ¦ la ¦ , Studies in Indo-Muslim History, ii, Bombay 1957, 225-227;
(12) L.White King, History and Coinage of Malwa, in Numismatic Chronicle, fourth series iii, London 1903, 396-398, fourth series iv, London 1904, 93, 97;
(13) The Lady of the Lotus (Rup Mati Queen of Mandu) by Ahmad-ul-umri, trans. etc. L. M. Crump, London 1926;
(14) C.R. Singhal, On Certain Unpublished Coins of the Sulta ¦ ns of Ma ¦ lwa, Journal of the Royal Asiatic Society of Bengal, New Series iii, 1937, Numismatic Supplement, xlvii, Article no. 349, N. 137;
(15) H. Nelson Wright, The Coinage, of the Sulta ¦ ns of Ma ¦ lwa ¦ , in Numismatic Chronicle, fifth series, xi, London 1931, fifth series xii, London 1932, 46 and plate IV;
(16) G. Yazdani, Mandu ¦ The City of Joy, Oxford 1929, index: Ba ¦ z Baha ¦ dur, 125, Ru ¦ pmat i ¦ , 130.

/ د. اسلام / هاردی