بَلَک لَوَه (یا بَلَقْلاوه ) ، بندر کوچکی در سیزده کیلومتری آق یار (سِواستوپول ) در جنوب غربی شبه جزیرة کریمه * . استرابون نام شهر را پالاکیون ذکر کرده است (باب 312) و عقیده دارد که این اسم از نام پالاکوس ، پسر اسکیلوروس از فرمانروایان سکایی (سدة دوم ـ اول ق م )، گرفته شده است . دربارة شکل امروزی این اسم جز ریشه شناسیهای عامیانه توضیح دیگری وجود ندارد: 1) «بالیق » ترکی به معنای «ماهی »، بعلاوة «لاوه » یونانی ، به معنای گرفتن ، صیدکردن ؛ 2) «بلاّ کیاوه » ایتالیایی به معنای «سرچشمة زیبا». شهر در خلیج کوچکی قرار دارد که استرابون نام آن را سیمبولون لیمِن ذکر کرده است (باب 308؛ سکاها به دریانوردانی که به این خلیج وارد می شدند، می تاختند و اموالشان را غارت می کردند). اسامی سِمْبالو و سِمبارو (نیز سِمْبالدی و بعدها یامبولدم و یامبولی ) که جِنوواییها به کار می بردند، احتمالاً از این کلمه گرفته شده است . به عقیدة استرابون ، کمی به طرف شمال ، در محل اینکِرمَنِ امروزی ، خلیج کتنوس قرار داشت که برزخی ، به وسعت چهل اِستاد (تقریباً 5ر7 کیلومتر)، آن را از خلیج کوچک سیمبولون لیمن جدا می کرد.

بلک لوه مانند دیگر مناطقِ ساحل جنوبی شبه جزیره ، مدتهای مدید تابع روم بود و بعدها تابعِ روم شرقی شد و در زمان حاکمیت روم شرقی ـ لاتین نیز در دست یونانیها باقی ماند. جنوواییها نخستین بار در قرن هشتم / چهاردهم در آنجا استقرار یافتند. در 782/ 1380 به موجب معاهدة آنان با ترکهای بومی ، تمام ساحلی که از کَفَه (تئودوسیا) تا بلک لوه امتداد داشت به جنوواییها واگذار شد و حوالی اینکرمن و منطقة واقع در شمال شهر در دست یونانیها باقی ماند. در این دوره ، بلک لوه را، که مرز به شمار می آمد، استحکام بسیار بخشیدند. همچنین بر روی برزخی که استرابون از آن نام برده و میان بلک لوه و اینکرمن قرار داشت ، استحکاماتی احداث شد که تا قرن سیزدهم / نوزدهم خرابه های آن موجود بود. در آن دوره در بلک لوه اسقفی کاتولیک وجود داشت . در 836/ 1433، ساکنان یونانی بلک لوه ، جنوواییها را از شهر راندند. در پی آن ، شهر تابع تئودورا، شاهزاده نشین روم (احتمالاً در حوالی اینکرمن )، گردید. یک سال بعد، ناوگانی جنووایی به فرماندهی کارلو لوملّینو به شهر حمله کرد و آن را به تصرف در آورد؛ ولی کمی پس از آن ، نیروهای جنووایی از ترکهای ساکن در حوالی کریمة قدیم ، شکست خوردند و، جز شماری اندک ، نابود شدند. در 880/ 1475، ترکهای عثمانی این خطه را تصرف کردند. بلک لوه از قرن نهم تا دوازدهم / پانزدهم تا هجدهم تابع خانهای کریمه بود و در زمان صاحب گرای (939ـ957/ 1532ـ1550) جنوبی ترین قلمرو آنان را تشکیل می داد (محمدرضا، چاپ کاظم بیگ ، ص 92). زمینهای جنوب آن به سرزمین عثمانی پیوسته بود و یک والیِ تُرک آن را اداره می کرد. چون در دورة خانها از بلک لوه تنها به عنوان یک بندر بحث شده ، احتمالاً اهمیت نظامی نداشته است . استحکاماتی که از آن دوره از جنوواییها باقی مانده ، قلعه ای است ویران . پس از منضم شدن شبه جزیرة کریمه به روسیه (1197/1783)، بومیانِ ترکِ بلک لوه به سرزمین عثمانی مهاجرت کردند، و یونانیهای ساکنِ جزایر دریای اژه که در جنگ 1182ـ1188/ 1768ـ1774 از روسها طرفداری کرده بودند، جای آنها را گرفتند. تا 1276/1860، روسها از بلک لوه به عنوان بندر جنگی استفاده می کردند. در سوم محرم 1271/ 26 سپتامبر 1854، انگلیسیها شهر را تصرف کردند و شهر تا زمانی که محاصرة سواستوپول ادامه داشت به عنوان قرارگاه عمومی متفقین باقی ماند و بویژه به سبب جنگ دوم صفر/ 25 اکتبر، شهرت یافت . بلک لوه که تا قرن دوازدهم / هجدهم «شهر» به حساب می آمد، امروزه بندر بی اهمیتی است .

---

منابع :


(1) P. Koppen, Krimskiy Sbornik, St. Petersburg 1837, 210-227;
(2) V. Smirnov, Krimskoye Khanstvo…, St. Petersburg 1887, index.

/ و. بارتولد ( د. ا. ترک ) /