بَكَّر (بْهَكَّر( ابنبطوطه: بَكّار ) )، جزيرهاي با قلعهاي نظامي واقع بر صخرهاي آهكي در ميان رود سند كه آن رابا سگدي اسكندر يكي دانستهاند. اين جزيره با پل بازويي به رهري و سَكّر متصل ميشود. بكر از زماني اهميت سوقالجيشي فراوان يافت كه آرُور، مركز باستاني هندوان در سند، در اواسط قرن دوم به سبب تغيير مسير رود سنداز رونق افتاد. اين جزيره ظاهراً از ايام كهن داراي استحكامات و پادگاني بوده است، زيرا گفتهاند كه عربي به نام ابوتراب (متوفي171) در گذشته، آنجا را فتح كرده است. هنگام فتحسند به دست محمدبن قاسم ثقفي در 92، اين محل به بَهرور مشهور بود (ابوالفضل اشتباهاً آن را همان ارگ قديمي اعراب
به نام المنصوره دانسته است). نام بكر بار ديگر در 417، هنگام فتح آن به دست عبدالرّزاق، وزير محمود غزنوي، ظاهر ميشود. ناصرالدين قَباچه، حاكم اوچه، در 614 در اين قلعه به محاصرة قواي شمسالدين ايلِتْمِش افتاد و هنگام فرار با قايق، در رود سند غرق شد. در 697، مغولها به آنجا هجوم بردند، ولي قواي نصرتخان، حاكم دستنشاندة علاءالدين محمد خَلْجي (حك: 694ـ716)، آنها را عقب راندند. اين قلعه چندين بار در طول لشكركشيهاي محمدبن تُغْلُق و برادرزادهاش فيروز تغلق به سند، و همچنين در دورههاي متأخر تاريخ آن ديار، اهميت يافت. قلعه كليد تسلط بر سند سفلي تلقي ميشد و چندين بار دست به دست شد.
همايون، در حين فرار از طريق صحراي سند، در اين محل اردو زد. اَرغونبيگ شاه فرمانرواي تهتّه ، ميرمحمود كوكُلتاش را به حكومت آنجا گماشت. در 982، اكبرشاه وي را در اين مقام تنفيذ كرد، و بدينترتيب پنجاه سال بر آنجا حكم راند. براي مقابله با يورشهاي تهديدآميز افراد قبيلة دِهَريجَه در 975، از «سادات» محلي براي تقويت قلعه استفاده شد. اندكي بعد، شاهبيگ شخصاً به آنجا رفت و زمينهاي آن را به منظور ايجاد محل سكونت ميان سرداران خود تقسيم كرد، و آنان نيز آجرهاي ويرانههاي شهر آرور و بعضي بناهاي تركها و سمّه ها را در اطراف بكر، براي ساختن خانههاي خود تاراج كردند. در 962، اين قلعه صحنة جنگ شديدي ميان محمود كوكلتاش و ميرزا عيسيخان تَرخان، حاكم تهته، بود. در 1149، به تصرف نورمحمد كَلهُرا درآمد و بعداً افغانها آن را از نوادگان وي گرفتند و آنها نيز به نوبة خود آن را به مير رستمخان خيرپور واگذاشتند. با تسلط چارلز نپير بر سند در 1255/1839، اين محل نيز به تصرف انگليسيها درآمد.
شهر بكر كه امروزه به پُرانا سَكَّر (سكَّرِ كهنه) مشهوراست، در نزديكي اين قلعه پديد آمد. در زمان اكبرشاه،
باغهاي ميوة فراوان داشت و در قرن يازدهم، شمشيرهايش مشهور بود. اين شهر، كه بيشتر ساكنان آن «سادات» بودند، خصوصاً در قرن دهم مركز علمي بزرگي بهشمار ميرفت. از جمله علماي آنجا اينان بودند: ميرمعصومِ نامي، صاحبتاريخ معصومي ، كه تاريخي دربارة سند است (پونه، 1938)؛ شيخفريد بكّري * ، مؤلف ذخيرةالخوانين ، كه تذكرهاي است ممتاز ( در سه جلد، كراچي 1961-1974 ) و قاضي ظهيرالدين، نحوي، فقيه و لغوي.

---

منابع :
(1) جواهر آفتاب چي، تذكرةالواقعات ، ترجمة اردو از معين الحق، كراچي 1955، ص 56 
(2) ـ59 و فهرست؛
(3) ابنبطوطه، تحفة النظّار في غرائب الامصار و عجائبالاسفارالمعروفة برحلة ابنبطوطه ، چاپ دفرمري و سانگينتي، پاريس 1853ـ 
4-  
(5) 1858، ج 3، ص 115؛
(6) محمد معصوم بكري، تاريخ سند المعروف به تاريخ معصومي ، چاپ عمربن محمد داود پوته، بمبئي 1938، فهرست؛
(7) محمدبن قاسم ثقفي، چچنامه ، كراچي 1955، ص 287، 289، 420، 497؛
(8) عطاملكبن محمد جويني، كتاب تاريخ جهانگشاي ، چاپ محمدبن عبدالوهاب قزويني، ليدن 1911ـ1937، ج 2، ص 146؛
(9) سيفبن محمد سيفي هروي، تاريخنامة هرات ، كلكته 1944، ص 250ـ252، 255، 259؛
(10) گلبدن بيگم، همايوننامه ، لندن 1902، فهرست؛
(11) مجمل الامكنه ، حيدرآباد 1353، ص 13؛
(12) محباللّه، امصار سند (نسخةخطي فارسي)، ذيل «بهكر»؛
(13) عثمانبن محمد منهاج سراج، طبقات ناصري ، چاپ عبدالحي حبيبي، ج 1، كويته 1949، فهرست؛
14-
J. Abbot, Sind , Oxford 1924, 56-61;
(15) ـ Abd al-H ¤ am ¦ â d Kh ¢ a ¦ n, The towns of Pakistan , Karachi 1950, 56-57;
(16) Abu 'l-Fa ¤ dl ـ Alla ¦ m ¦ â , A ¦ ' i ¦ n-i Akb a r i ¦ , tr. Gladwin II, 112;
(17) Alexander Burnes, Travel into Bokhara , London 1835, 256;
(18) Henry Cousens, Antiquties of Sind , Calcutta 1929, 142-149;
(19) Gazetteer of Sind B III 53-60;
(20) Goldsmid, The Syeds of Roree and Bukkur , Bombay 1855;
(21) Imperial Gazetter of India , IX, 47;
(22) Indian Antiquary , XXXIV, 144;
(23) Journal of Bombay Br. RAS , I (1843) 204;
(24) Journal of the Sind Historical Society , IV/3;
(25) Fredunbeg Kalichbeg, History of Sind , Karachi 1900-1901, II, 87;
(26) Nicolao Manucci, Storia do Mogor , tr. W. Irvine, London 1907-1908, I, 119-128;
(27) Oriental College Magazine , Lahore1937, 74-76;
(28) G. H. Raverty, "Mihran of Sind", JASB (1892), 494n., 495n.;
(29) J. N. Sarkar, History of Aurangze ¦ b , I, 119-120;
(30) J. H. Sorley, Sha ¦ h ـ Abdul Lat i ¦ f of Bhit , Oxford 1940, 77-80 and index;
(31) Charles Ambrose Storey, Persian literature: a bio-bibliographical survey , London 1927- , I/2, 948-949;
(32) James Todd, The antiquities and annals of Rajast ¢ 'h ¢ an , London/New York 1914, 250;
G. E. Westmacott in JRAS IX/II (1840), 1187 ff.