بِسِرمانها (به روسی : بسرمیانها ، یا تاتارهای گلازُف )، گروه قومیِ کوچکی ساکن روسیة شمالی که با اودمورتها (واتیاکها ) قرابت دارند و دربارة منشأ آنها فرضیه های متضادی هست . برخی این قوم را از «فین »هایی (قومی اورال ـ آلتایی ) می دانند که قومیت ترکی یافته اند؛ و بعضی ایشان را از بلغارهای قدیمیِ کاما می دانند که عمیقاً تحت تأثیر زبان و فرهنگ اودمورتها قرار گرفته اند.
در سرشماری 1305 ش / 1926 شوروی ( سابق ) ، عدة بسرمانها 035 ، 10 تن بوده است که 195 ، 9 تن آنها در نواحی بالزینو و یوکامنسکوی ، در جمهوری خودمختارِ شوروی اودمورت ، و 834 تن آنها نزدیک دهکدة اسلوبدسکوی ، در ملتقای رودخانه های ویاتکا و چپتزا در ناحیة کیروف سکنی داشتند. بسرمانها دوزبانه اند و، علاوه بر زبان اودمورتی ،
موقعیت جغرافیایی بسرمانها در روسیة شمالی
که بشدت از تاتاری متأثر است ، در جمهوری خودمختار اودمورت به زبان روسی و در ناحیة کیروف به تاتاریِ قازانی نیز تکلم می کنند. عده ای از بسرمانها که در جنوبِ غربی با ترکهای قازان و در جنوب شرقی با ترکهای باشقیر همسایه اند به این
لهجه های ترکی سخن می گویند. به قولی ، بعید نیست که کلمة بسرمان تصحیفی از «بوسورمان » (= موسورمان / موسولمان : مسلمان ) باشد. بسرمانها تا سدة دهم / شانزدهم مسلمان
بودند، اما از 964/1556، به فرمان تزار روس ، ایوان گروزنی ،
به اجبار، به دین مسیح درآمدند و در قرن یازدهم / هفدهم
رسماً مسیحی شدند و تا انقلاب اکتبرِ 1917 ارتدوکس شمرده می شدند، اما باطناً مسلمان باقی مانده بودند و بسیاری از
آداب و سننِ اسلامی را رعایت می کردند؛ بویژه ، مرسوم بود
که در بستر مرگ ، بعد از کشیش ارتدوکس ملای تاتار را به
بالین بخوانند.
در 1323/ 1905، بعد از اعلام آزادیِ دینی در روسیه ، بیشتر بسرمانها آشکارا به اسلام بازگشتند.
منابع :
(1) V. Belitzer, Problema proizkhojdeniya Besermyan , in Trudy Instituta Etnografii , Moscow 1917, I; (2) Bolshaya Sovetskaya Entziklopediya, v, 1930, 721-722, s.v. "Besermyane" (by Negovitzin); (3) Smirnov, Otc § et o 8 Arkheologic § eskom siezde, in Journal du Ministةre de l'Instruction Publique , St. Petersburg 1890, no. 269, 1-47.
(4) / ا. بنیگسن ( د. اسلام )؛ با اضافاتی از ( د. ترک ) /