بُستی ، ابوالفتح ، علی بن محمّد از شاعران و منشیان معروف قرن چهارم . در بُست * متولّد شد. همانجا حدیث و فقه و ادب آموخت . شاگرد ابن حِبّان محدّث بود و محدّثی دیگر به نام خطّابی (متوفی 388) با او دوستی داشت . پیرو مذهب شافعی بود و در جوانی کاتب بایْتوز، امیر بست گردید و چون در 367 شهر به دست سبکتگین افتاد شاعر نیز به امیر فاتح پیوست ( د. اسلام ، ذیل «بستی »؛ سزگین ، ج 2، جزء 4، ص 254). بستی قبلاً نیز از نویسندگان دولت سامانی بود و بعدها در دستگاه یمین الدوله محمود نیز خدمت کرد و در 400 یا 401، در شهر اوزجند، در حالی که مورد بی مهری محمود واقع شده بود، تبعیدی وار درگذشت ( د. اسلام ، ذیل «بستی »؛ زرکلی ، ج 4، ص 326). ثعالبی در یتیمة الدّهر او را بسیار ستوده و در تجنیس ، صاحب طریقة مخصوص دانسته است (ج 4، ص 345). در مقام ادبی او این بس که صاحب خزانة الخیال وی را همطراز ابواسحاق صابی شمرده و معتقد است که هر کس خواهد که بر گنجینه های جناس راه یابد، ناگزیر باید در رسائل ابواسحاق صابی و اشعار ابوالفتح بستی تتبّع کند (جزایری شیرازی ، ص 281). دیوان اشعار بستی در 1294، در بیروت به چاپ رسیده است ( د. اسلام ، چاپ دوم ، ذیل «بستی »). معروفترین قصیدة او نونیه ای است به نام «عنوان الحِکَم » که جنبة تعلیمی دارد و در تعداد ابیات آن اختلاف است ( د. اسلام ، ذیل «بستی »؛ دمیری ، ج 1، ص 172ـ173: 56 بیت ؛ نامة دانشوران ناصری ، ج 4، ص 194ـ195 : 39 بیت ؛ هاشمی ، ج 2، ص 430ـ431 : 37 بیت ). بدر جاجرمی * این قصیده را به زبان فارسی به نظم کشیده است (مدرّس تبریزی ، ج 1، ص 263ـ264). بستی به فارسی نیز اشعاری دارد. ثعالبی در معرّفی بستی ، به وصف ویژگی شعرش پرداخته و بعضی ابیات او را در حدّ اعجاب دانسته است (ج 4، ص 345ـ382). وی با بستی دوست بود و به ترغیب بستی کتاب اَحْسَنُ ما سَمِعْتُ را تألیف کرد ( د. اسلام ، ذیل «بستی »). مضمونهای شعری بستی عبارت است از : غزل و باده ، ادبیات ، طبیّات و فلسفه ، نجوم ، مدح ، اخوانیات ، شکوی '، ذمّ و هجا، شَیب و کِبَر (جوانی و پیری )، امثال و نوادر و حکم (ثعالبی ، همانجا). شرح احوال و معرفی آثار او را دکتر محمد مرسی الخولی تحت عنوان ابوالفتح البستی حیاته و شعره به چاپ رسانده است .

---

منابع :
(1) عبدالملک بن محمد ثعالبی ، یتیمة الدهر ، چاپ مفید محمد قمیحه ، بیروت 1403/1983؛
(2) محمد مؤمن بن محمد قاسم جزایری شیرازی ، خزانة الخیال ، قم 1393؛
(3) محمد مرسی الخولی ، ابوالفتح البُستی ، حیاته و شعره ، بیروت 1980؛
محمدبن موسی دمیری ،



(4) حیاة الحیوان الکبری ' ، قاهره 1383/1963؛
(5) خیرالدین زرکلی ، الاعلام ، بیروت 1986؛
(6) فؤاد سزگین ، تاریخ التراث العربی ، ج 2، جزء 4، نقله الی العربیة عرفه مصطفی ، ریاض 1403/1983؛
(7) محمدعلی مدرّس تبریزی ، ریحانة الادب ، تهران 1369 ش ؛
(8) نامة دانشوران ناصری ، قم ( تاریخ مقدمه 1338 ش ) ؛
(9) احمد هاشمی ، جواهرالادب فی ادبیات و انشاء لغة العرب ، مصر 1384/1964؛


EI 2 , s.v. "Al-Bust   " (by J. W. Fدck).

/ جلیل تجلیل /