responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : دانشنامه جهان اسلام نویسنده : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    جلد : 1  صفحه : 1317

 

بُستانزاده ، خاندانی از علمایِ عثمانی که در قرن دهم و اوایل قرن یازدهم به نام و آوازة نسبتاً زیادی دست یافتند.

1) مصطفی افندی ، مؤسس این خاندان است که در 904 در تیره ، از ایالت آیدین ، به دنیا آمد و به بُستان (یا بُوستان ) مشهور شد. پدر وی بازرگانی به نام محمد بود (بنابر نوشتة عطائی و براساس گورنبشته ای در موزة آثار ترک و اسلام در استانبول ؛ بی گمان ، عنوان مصطفی بن علی در نوشتة عطائی ، بر اثر خلط نام وی با مصطفی ، نام دیگری مشهور به کوچک بستان ، پیش آمده است ؛ عطائی ، ص 132؛ نیز رجوع کنید به حسین قاضی یورْدآیدین ، بَلَّتَن ، ج 19، 1955، ص 189، حاشیة 136). وی پس از تحصیل نزد استادان گوناگون در زادگاه خویش و استانبول ، پیاپی به مناصبی در امر تدریس و قضاوت گماشته شد؛ در 954 قاضی عسکر آناطولی و اندکی بعد قاضی عسکر روم ایلی گردید. در 958، چون در مرافعه ای که رستم پاشا وزیراعظم در آن ذینفع بود، رأیی نامساعد صادر کرد، مشاغل و مناصب خود را از دست داد و با آنکه به دنبال تحقیقات بعدی ، برائت حاصل کرد، مجدداً به کار گمارده نشد و در 25رمضان 977 درگذشت (این تاریخ بر سنگ قبر او حک شده است ؛ عطائی ، ص 131، درگذشت او را 27 رمضان 977 ضبط کرده است ؛ طاهربک ، ج 1، ص 253، تاریخ مرگ او را 968 آورده است ). وی در تفسیر و کلام چندین کتاب دارد که نسخة خطی برخی از آنها در کتابخانه های استانبول موجود است . اخیراً کتاب سلیمان نامه را که قبلاً منسوب به مؤلفی فردی نام بود، متعلق به وی دانسته اند (یوردآیدین ، ص 137 به بعد).

2) محمد افندی ، فرزند مصطفی بستانزاده ، در 942 متولد شد. او در 21 سالگی تحصیلات خود را تمام کرد و به عبارت دیگر موفق به دریافت درجة «ملازمت » (مرحله ای پیش از احراز مقام مدرسی ) گردید. پس از اشتغال به تدریس در مواضع مختلف ، در 981 این شغل را رها کرد و به امر قضا، شاخة دیگری از حرفة «علمیه »، روی آورد و قاضی دمشق شد. از آن پس مدارج ترقّی را بسرعت پیمود؛ پس از مدتی خدمت در سمت قاضی در شهرهای بورسه و اَدِرنه ، در 984 قاضی استانبول ، در 985 قاضی عسکر آناطولی ، و در 988 قاضی عسکر روم ایلی گردید. سال بعد، از کار برکنار شد و در 991 با سمت قضا به مصر اعزام شد و سه سال در آنجا ماند. در 995

















نسب نامة خاندان بستانزاده

مجدداً به سمت قاضی عسکری منصوب شد و در 997 به مقام شیخ الاسلامی رسید. در 1000، از کار برکنار شد (برای اطلاع بیشتر رجوع کنید به نعیما، وقایع سال 1000)، ولی دوباره قاضی عسکر روم ایلی و در 1001 شیخ الاسلام شد، و تا زمان مرگش در 1006، در این مقام ماند. وی علاوه بر اشعاری به عربی ، فارسی و ترکی ، ترجمه ای از احیاءالعلوم و شرحی بر ملتقی ' دارد. حاجی خلیفه به فتوای منظومی از وی اشاره می کند که در باب حلال بودن قهوه است (فصل 6).





























مزار محمدافندی بستانزاده

سایر اعضای برجستة خاندان شیخ الاسلام محمد افندی عبارت بودند از : برادر کوچکترش مصطفی افندی (946-1014)، که تا قاضی عسکری آناطولی و روم ایلی ارتقا یافت (عطائی ، ص 506-507؛ ثریا، ج 4، ص 381)؛ و پسرانش مصطفی (980-1010)، که در صحن ثَمان * تدریس می کرد و بعداً قاضی اُسکُدار شد (عطائی ، ص 449)، و یحیی (متوفی 1049/1639) که قاضی استانبول و بعداً قاضی عسکر روم ایلی شد. یحیی افندی مؤلف کتابی در زمینة اخلاق موسوم به مرآة الاخلاق است که به سلطان احمد اول (حک :1012-1026) تقدیم شده است . کتابی نیز دربارة معجزات پیامبر صلی اللّه علیه وآله وسلّم ، به نام گل صدبرگ دارد (طاهربک ، ج 1، ص 257؛ ثریا، ج 4، ص 636؛ هامر ـ پورگشتال ، فهرست ).


منابع :
(1) محمدثریا، سجل عثمانی ، استانبول 1308-1315، ج 4، ص 133؛
(2) مصطفی بن عبدالله حاجی خلیفه ، میزان الحق ، استانبول 1306؛
(3) احمد رفعت ، دوحة المشایخ ، ص 33؛
(4) بروسه لی محمد طاهربک ، عثمانلی مؤلفلری ، استانبول 1333-1342، ج 1، ص 253، 256؛
محمدبن یحیی عطائی ، حدائق الحقائق فی تکملة الشقائق ، چاپ

(5) عبدالقادر اوزجان ، استانبول 1989، ص 129 به بعد، 410؛
(6) علمیه سالنامه سی ، ص 410؛
(7) مصطفی نعیما، تاریخ ، استانبول 1281/1865؛


Joseph von Hammer-Purgstall, Geschichte des osmanischen Reiches , Graz 1963.

/ ب . لویس ( د. اسلام ) /



نام کتاب : دانشنامه جهان اسلام نویسنده : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    جلد : 1  صفحه : 1317
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست