بُزَنطی (بَدَندون / بذندون / پوداندوس / پوزانتی ) ، شهرستان و شهری در ترکیه .

1) شهرستان بزنطی . در ناحیة کوهستانی شمال غربی استان اَدَنه واقع ، و محدود است از شمال و مغرب به استان نیکْده ، از جنوب به شهرستان قره عیسالی و از مشرق به آلاداغ (که از 1366 ش / 1987 به صورت شهرستان درآمده است ؛ > بریتانیکای بزرگ ترکی < ، ذیل «پوزانتی »). خط آهن آناطولی ـ بغداد از آن می گذرد. 772 کیلومتر مربع وسعت (همانجا) و 040 ، 23 تن جمعیت (1369 ش /1990) دارد. تا 1333 ش / 1954 بخش شهرستان قره عیسالی بود و از آن پس به صورت شهرستان درآمد. در این شهرستان معادن کُرم ، قلع و کُوارتزیت وجود دارد و اهالی به جنگلداری و تا حدودی به کشاورزی ، باغداری و دامپروری اشتغال دارند ( د.ترک ، ذیل «پوزانتی »).

بزنطی بر سر راهی است که در سراسر تاریخ اهمیت داشته ، و ازینرو همواره از نظر نظامی و تجاری توقفگاه مهمی بوده است . در وقایعنامه های جنگهای صلیبی گفته می شود که سپاهیان از درة بوثنتروت (بودندرون ، بوترنتوم ) عبور کردند ( د. ا. ترک ، ذیل «پوزانتی »). لودویک فن راوتر نیز که در قرن دهم / شانزدهم به بیت المقدس رفته است ، از مکانی به نام پوشْتزشی نام می برد که ظاهراً همان پوزانتی است . حاجی خلیفه فقط به ذکر عنوان «کاروانسرای کنار رود چَکید» اکتفا کرده است . در منابع قرنهای بعد آگاهی بیشتری وجود ندارد. در نقشة ر.کیپرت ، این نقطه «بزنطی خان » (کاروانسرای بزنطی ) آمده است که نشان می دهد بزنطی در اواخر قرن سیزدهم منزلگاهی بیش نبوده است . در اوایل قرن چهاردهم / بیستم ، هنگام احداث راه آهن بغداد بر اهمیت آن افزوده شد. در سالهای مبارزات ملی ترکیه ( 1338ـ1342 (1303 ش )/1920ـ1924 ) و در جنگ برای بیرون راندن فرانسویان که ادنه را اشغال کرده بودند، سهم مهمی داشت (همانجا).

2) شهر بزنطی . مرکز شهرستان (جمعیت در 1369 ش / 1990، 892 ، 7 تن ). در دامنة سمت راست درة عمیق مسیر رودخانة چکید قرار دارد ( د.ترک ، همانجا). آثار تاریخی این شهر مسجد و چشمة احمد جمال پاشا و پل شَکَر پیناری و بقایای قسمتی از قلعة قدیمی این شهر است (همانجا).

---

منابع :


(1) Ana Britannica: Genel Kدlttدr Ansiklopedisi , Istanbul 1990;
(2) 1990 Genel Nدfus Say  m  , Ankara 1991;
(3) I ¤ A , s.v. "Pozant  " (by Metin Tuncel);
(4) TA .

/ علی کاتبی /