بزرگمهر ، منوچهر ، مترجم و مؤلف آثار فلسفی . در آذر 1289 در تهران به دنیا آمد. پدرش ، میرزا یوسف خان ملقب به علیم السلطنه ، از پزشکانی بود که دورة طب را در فرانسه گذرانده بود. بزرگمهر تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در مدرسة آمریکایی تهران به پایان برد و بعد از آن دوسال در مدرسة حقوق تحصیل کرد. در 1310 ش به انگلستان رفت و در رشتة حقوق تحصیل کرد.

بزرگمهر پیش از سفر به اروپا ادبیات فارسی و عربی را فراگرفت و بعداز بازگشت نیز تحصیل این دروس و مقدمات فقه و اصول و سپس فلسفه را ادامه داد. از اساتید وی مرحوم جلال الدین همایی ، محمود شهابی و بدیع الزمان فروزانفر را می توان نام برد. آشنایی بزرگمهر با زبان عربی و ادبیات فارسی ، در نثر وی تأثیر داشت . او با نوشته و ترجمه های متعدد خود منابع فراوانی از فلسفه های جدید و معاصر را در دسترس اهل فلسفه قرار داد و این کوشش وی موجب توجه به فلسفة تطبیقی در بیست سال گذشته شد. به پیشنهاد او بود که شهید مطهری جلسات درس هفتگی فلسفة تطبیقی را دایر کرد.

بزرگمهر به گفتة خود، «فطرتی شکاک و ذهنی دیرباور» داشت (1356 ش ، ص 153) ولی چون نتوانسته بود در میان آرای گوناگون فلاسفة غربی و اسلامی آرامش خاطری پیدا کند، گهگاه به سراغ عرفان می رفت . وی با آنکه بیشتر به ترجمة آثار فلاسفة تجربی مذهب علاقه مند بود به نارساییهای فلسفة جدید نیز توجه داشت و در آثار خود نوشت «که با کنار گذاشتن مابعدالطبیعه مبانی علم متزلزل می شود و اگر بخواهیم علم را حفظ کنیم ، فلسفة اولی به طور آهسته به درون می خزد.» (همو، 1357 ش ، ص 164 ـ 165).

از جمله آثار بزرگمهر دو جلد کتاب است با عنوان فلسفة نظری مشتمل بر منتخباتی از آثار برکلی ، هیوم ، کانت ، شوپنهاور، ویلیام جیمز و...؛
کتاب تحلیل ذهن ، نوشتة برتراند راسل ؛
زبان ، حقیقت ، منطق ، نوشتة الف . ج . آیر؛
مسایل و نظریات فلسفه ، نوشتة ک . آژودوکیویچ و چندین اثر دیگر. کتاب فلسفه چیست ؟ شامل مجموعة مقالات منتشره در چند مجلة ادبی نیز از تألیفات اوست . همچنین است کتاب فلاسفة تجربی انگلستان و فلسفة تحلیلی ـ منطقی که بحثهایی از آن در نقد کتاب کاوشهای عقل نظری است .

---

منابع :
(1) منوچهر بزرگمهر، فلسفة تحلیل منطقی ، تهران 1357 ش ؛
(2) همو، فلسفه چیست ؟ ، تهران 1356 ش ؛
(3) کیهان فرهنگی ، 3 (10) دی 1365: 43ـ44.

/ غلامعلی حداد عادل /