responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : دانشنامه جهان اسلام نویسنده : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    جلد : 1  صفحه : 1148

 

بَرَهُوت (یا بَلَهُوت ) ، وادی و چاه (یا غار) معروفی در مشرق شهر تَریم در حضرموت ، در کشور یمن . این وادی با جهت جنوبی ـ شمالی به المَسیلَه ، در بخش سفلای وادی حضرموت ، منتهی می شود. در وادی برهوت چاههایی برای زراعت بادیه نشینها وجود دارد و به این منظور آبراهه هایی نیز احداث شده که سیلابها در آنها جریان می یابد. کوههای پیرامون وادی ارتفاع چندانی ندارد (کحّاله ، ص 353).

این وادی در دورة جاهلی احتمالاً از مکانهای مقدس بوده است ؛ در دو سوی وادی آثار شهرها، دهکده ها، غارها، نبشته ها و نقشهایی از آن دوره بر تخته سنگها دیده می شود. ازینرو برخی معتقدند که این محل جایگاه آتشفشانی قدیمی بوده است که مدتها قبل پیرامون خود را نابود ساخته است . بعضی از منابع عربی نیز آورده اند که از این محل از مسافتهای دور آواهایی به سان تندر شنیده می شده و از آن گدازه هایی به بیرون پرتاب می شده است (جوادعلی ، ج 1، ص 312). به گفتة یاقوت (ج 1، ص 598) از ناحیة برهوت بوهای بد و زننده به مشام می رسیده است . ابن حائک (ص 242) برهوت را از چاههای قدیمی روی زمین می داند و اصطخری (ص 27) به عمق بسیار زیاد چاه اشاره کرده است .

نخستین بار در 1310 ش /1931، وان در مولن و فون ویسمان ماهیت واقعی چاه برهوت را کشف کردند. آنان در ارتفاع نود متری از کف وادی در سنگهای آهکی غاری یافتند که در آن هیچ اثری از سنگهای آتشفشانی دیده نمی شد. بوی عجیب ولی بی آزاری که در فضای آن پیچیده بود احتمالاً ناشی از تجزیة سنگهای آهکی بود. در بررسی دالان اصلی غار و دالانهای جنبی هیچ اثر شایان توجهی از بقایای زندگی آدمی به دست نیامده است ( د. اسلام ، ذیل واژه ). بعد از وادی برهوت ، کوهی است که قبر هود پیامبر در آن قرار دارد (کحاله ، همانجا). برخی از خاورشناسان محل آرامگاه هود را همان جایی می دانند که نویسندگان یونانی استیگیس یا استیکس خوانده اند و معتقدند که دو قبیله از قبیله های جزیرة کرت به نامهای مینوس و رودومانتیس از میهن خود به آنجا کوچ کرده اند. پلینی ، مورخ رومی ، محل سکونت آنان را استیگیس آگونیا فوسا نامیده است (جوادعلی ، ج 1، ص 312ـ313).

در روایات اسلامی ، چاه برهوت بدترین چاه روی زمین دانسته شده است (مجلسی ، ج 6، ص 289؛
قمی ، ج 1، ص 74). به نوشتة ابن فقیه (ص 174) بر اساس روایات ، فرات و نیل از آنِ مؤمنان ، و دجله و برهوت از آنِ کافران است . یاقوت (همانجا) به نقل از محمدبن احمد از پیامبر صلّی اللّه علیه وآله و سلّم روایت می کند که چاه برهوت جایگاه روح کافران و منافقین ، و چاه قوم عاد است . از علی بن ابیطالب علیه السلام روایت شده که مبغوض ترین بقعه های زمین نزد حق تعالی وادی برهوت در ولایت حضرموت است که آب چاه آن سیاه و بد بو است و ارواح کافران در آن مأوا دارند. در روایتی دیگر از آن حضرت نقل می شود که تودة ریگ سرخ رنگ در حضرموت ، قبر هود پیامبر است (کاشانی ، ج 4، ص 53(.

آرامگاه هود هم اکنون از گرامیترین زیارتگاههای عربستان جنوبی است که در شعبان هر سال مردم به زیارت آن می روند ( د. اسلام ، همانجا). احتمالاً کاربرد واژة «برهوت » در معنای سرزمینی بی آب و علف نیز از وادی برهوت گرفته شده است .


منابع :
(1) ابن حائک ، صفة جزیرة العرب ، چاپ محمدبن علی أکوع ، بیروت 1403/1983؛
(2) ابن فقیه ، مختصر کتاب البلدان ، چاپ دخویه ، لیدن 1302/1885؛
(3) ابراهیم بن محمد اصطخری ، مسالک و ممالک ، ترجمة فارسی قرن پنجم / ششم هجری ، چاپ ایرج افشار، تهران 1368 ش ؛
(4) جوادعلی ، المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام ، بیروت 1976ـ 1978؛
(5) عباس قمی ، سفینة البحار و مدینة الحکم و الا´ثار ، بیروت ( بی تا. ) ؛
(6) فتح الله بن شکرالله کاشانی ، منهج الصّادقین ، چاپ علی اکبر غفاری ، تهران ( تاریخ مقدمه 1385 ) ؛
(7) عمررضا کحّاله ، جغرافیة شبه جزیرة العرب ، مکه 1384/1964؛
(8) محمدباقربن محمد تقی مجلسی ، بحارالانوار ، بیروت 1403/1983؛
(9) یاقوت حموی ، معجم البلدان ، چاپ ووستنفلد، لایپزیگ 1866ـ1873، چاپ افست تهران 1965؛


(10) EI 2 , s.v. "Barhu ¦ t" (by G. Rentz);
(11) The Times atlas of the world , London 1985.

/ حسین قرچانلو /



نام کتاب : دانشنامه جهان اسلام نویسنده : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    جلد : 1  صفحه : 1148
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست