بروجردی ، علی اصغر بن علی اکبر، از علما و نویسندگان امامیة قرن سیزدهم . براساس رسالة کوتاه شرح حالش ـ که به انضمام کتاب دیگرش ، نورالانوار ، چاپ شده و مهمترین منبع برای شرح حال وی به شمار می رود ـ در 1231 در بروجرد به دنیا آمد و در کودکی به همراه خانواده اش به همدان رفت . در جوانی ، فراگیری علوم دینی را در همان شهر آغاز کرد و سپس برای ادامة تحصیل ، به اصفهان و بروجرد و کربلا و نجف سفر کرد و نزد عالمانی چون سیدعلی نقی طباطبایی ، برادر سید بحرالعلوم ، و مولی اسدالله بروجردی * و سیدابراهیم قزوینی ، صاحب ضوابط الاصول ، و شیخ محمدحسین اصفهانی ، صاحب فصول ، و شیخ حسن بن جعفر کاشف الغطاء و شیخ محمد کاشف الغطاء و شیخ محمدحسن نجفی ، صاحب جواهر ، شاگردی کرد. پس از بازگشت به ایران ، در تهران ساکن شد. اشتغال عمدة بروجردی تألیف کتاب به زبان فارسی و برای عامة مردم در زمینه های فقه و اصول و عقاید (بویژه امامت ) و مناقب امامان شیعه علیهم السلام ، و اخلاق بود و تا زمان نوشتن شرح حال خود (پیش از 1275) 31 کتاب تألیف کرد. چکیدة کتابهای خود را به ترتیب تاریخ تألیف و گاهی با ذکر محلّ آن و احیاناً برخی انگیزه های تألیف ، در همین شرح حال آورده است . در جدولی دیگر نیز ویژگیهای کتابها و حجم تقریبی آنها براساس شمارة سطور (بیت )، تنظیم شده است . معروفترین اثر بروجردی عقایدالشیعه است که آن را به فارسی و به نام محمد شاه قاجار در 1263 نوشته و بارها در تهران و تبریز چاپ سنگی شده است (آقابزرگ طهرانی ، ج 15، ص 131، 284، مدرس تبریزی ، ج 1، ص 253). ادوارد براون ، خلاصه ای از آن را به عنوان نمونه ای از عقاید رایج عامة شیعة ایران نقل کرده است (براون ، ج 4، ص 248ـ256). اثر دیگر او، نورالانوار ، در آثار ظهور و رجعت ائمة اطهار علیهم السلام است که در 1269 نوشته شده و به انضمام مثنوی ضیاءالنور ، شامل مسائل گوناگون اخلاقی و کلامی و عرفانی ، در 1275 به چاپ رسیده است . کاتب آن ، به گفتة خودش ، 31 جلد از تألیفات نویسنده را دیده است . مؤلف ، در مثنوی ضیاءالنور ، تاریخ آن را به حروف ابجد تعیین کرده که 1276 می شود (مدرس تبریزی ، همانجا؛ آقابزرگ طهرانی ، ج 15، ص 131). بروجردی در شعر «نیّر» تخلّص می کرده است (آقابزرگ طهرانی ، ج 15، ص 131، ج 9، ص 1241). وفات او ظاهراً پیش از تألیف کتاب المآثر والا´ثار ، و، به نوشتة آقابزرگ طهرانی (ج 24، ص 360)، اندکی پیش از 1300 اتفاق افتاده است .

---

منابع :
(1) محمدمحسن آقابزرگ طهرانی ، الذریعة الی تصانیف الشیعة ، چاپ علی نقی منزوی و احمد منزوی ، بیروت 1403/1983؛
(2) ادوارد گرانویل براون ، تاریخ ادبیات ایران ، ج 4 : از آغاز عهد صفویه تا زمان حاضر ، ترجمة غلامرضا رشید یاسمی ، تهران 1316 ش ؛
(3) محمدعلی مدرس تبریزی ، ریحانة الادب ، تهران 1369 ش ؛
(4) علی اصغربن علی اکبر نیر بروجردی ، نورالانوار فی رجعة الائمة الاطهار ، تهران 1275.

/ حسن طارمی /