responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : دانشنامه جهان اسلام نویسنده : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    جلد : 1  صفحه : 1012

 

برکات حِمیَری (یا حاضری )بن محمدبن اسماعیل ، از ائمة اِباضی عمان . در نزوه به دنیا آمد. تاریخ ولادتش معلوم نیست . حوادث زندگانی او با وقایع زندگانی پدرش محمد (متوفی 942)، که پیش از او امامت یافته بود، در آمیخته است ، و ناگزیر باید حوادث تاریخی از زمان امامت محمدبن اسماعیل بررسی شود.

محمدبن اسماعیل در906، به دلیل مخالفت جدی با سلیمان بن سلیمان امیر نبهانی ، مورد تقدیر اباضیان قرار گرفت و آنان وی را شایستة امامت دانستند و با او بیعت کردند (ابن رزیق ، ص 260؛ سیابی ، ج 3، ص 120؛ ویلکینسون ، ص 215؛ ازکوی عمانی ، ص 74؛ مایلز، ص 152). محمدبن اسماعیل بعد از انتخاب شدن به امامت ، اقداماتی کرد که بیشتر علمای اباضی تأیید کردند از جمله : مصادرة اموال حاکمان آل نبهان و اعوان آنها و تدوین قوانین معاملات و ضرایب (سیابی ، ج 3، ص 129؛ سالمی ، ج 1، ص 379ـ380،384). با اینهمه بعضی از علمای اباضی اقدامات او را ناروا خواندند همچون فقیه احمدبن مداد، قاضی نزوه ، که به لزوم بیزاری جستن از محمدبن اسماعیل نظر داد (ویلکینسون ، ص 216؛ سیابی ، ج 3، ص 129،133؛ سالمی ، ج 1، ص 384؛ ازکوی عمانی ، ص 77). بعد از فوت محمدبن اسماعیل ، اباضیان با فرزندش برکات بیعت کردند (سیابی ، ج 3، ص 135؛ سالمی ، ج 1، ص 386؛ ازکوی عمانی ، ص 74؛ زرکلی ، ج 2، ص 49). در همین زمان ، احمدبن مداد بر او شورید و برکات را پیرو و مجری اعمال خلاف پدرش و کافر و منافق معرفی نمود و امامت او را برای جامعة اباضی جایز ندانست و بیعت کنندگان را نیز نکوهش کرد (ازکوی عمانی ، ص 77ـ 78). وی پس از حکم به ابطال امامت برکات ، «عمربن قاسم فُضیلی » را به عنوان امام معرفی کرد (سیابی ، ج 3، ص 136؛ سالمی ، همانجا؛ ازکوی عمانی ، ص 78ـ79).

برکات تا964 در بین پیروان خود امامت می کرد، ولی قدرت پدرش را نداشت و اختلاف کلمه و تعدّد مواضع قدرت باعث شد که آل نبهان مجدداً سر بلند کردند و سلطان بن محسن نبهانی در همین سال به شهر نزوه ، مقرّ برکات ، حمله و آن را تصرف کرد (ابن رزیق ، همانجا؛ سالمی ، ج 1، ص 387؛ ویلکینسون ، همانجا). سپس در 965، محمدبن جَیفَر جبری ، از آل هلال ، به بَهْلی ' حمله کرد و آن شهر را از دست کارگزاران برکات خارج ساخت (سیابی ، ج 3، ص 137؛ سالمی ، همانجا؛ ابن رزیق ، همانجا؛ ویلکینسون ، همانجا). در967، اهالی شهر مِنَح نیز عبدالله بن محمد قرن را به عنوان امام خود برگزیدند (سالمی ، ج 1، ص 386؛ سیابی ، ابن رزیق ، ویلکینسون ، همانجاها). عبدالله بن محمد قرن از مِنَح به سوی بهلی حرکت کرد و بهلی را از آل عُمَیر که بعد از محمدبن جیفر بر آنجا مسلط شده بودند گرفت (همانجاها). برکات مجدداً در968 به بهلی حمله کرد و عبدالله بن محمد قرن را از آنجا راند (سیابی ، ج 3، ص 138؛ سالمی ، همانجا؛ ویلکینسون ، همانجا). در نتیجة این اختلافات و نصب چند امام در یک زمان ، حکومت امامان اباضی عمان قدرت و اقتدار خود را از دست داد و حکومت ملوک الطوایفی در عمان آغاز شد و خانواده هایی مثل آل نبهان ، آل هلال و آل عمیر عمان را میان خود تقسیم کردند (سالمی ، ج 1، ص 387؛ سیابی ، همانجا؛ ویلکینسون ، همانجا).


منابع :
(1) ابن رزیق ، الفتح المبین فی سیرة السادة آلبوسعیدیین ، چاپ عبدالمنعم عامر ومحمد مرسی عبدالله ، عمان 1412/1992؛
(2) سرحان بن سعید ازکوی عمانی ، تاریخ عمان ، المقتبس من کتاب کشف الغمّة الجامع لاخبار الامة ، چاپ عبدالمجید حسیب قیسی ، عمان 1412/ 1992؛
(3) خیرالدین زرکلی ، الاعلام ، بیروت 1986؛
(4) عبدالله بن حمید سالمی ، تحفة الاعیان بسیرة اهل عمان ، ج 1 ( بی جا،بی تا. ) ؛
(5) سالم بن حمود سیابی ، عمان عبرالتاریخ ، عمان 1407/1986؛
(6) ساموئل باریت مایلز، الخلیج : بلدانه و قبائله ، ترجمة محمدامین عبدالله ، عمان 1402/1982؛


(7) John Craven Wilkinson, The Imamate tradition of Oman, Cambridge 1987.

/ عبدالله کیانی فرید /



نام کتاب : دانشنامه جهان اسلام نویسنده : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    جلد : 1  صفحه : 1012
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست