فضا: محيط پيرامون موجودات زمينى، آكنده از هوا؛ محلى فراخ،
باز و بدون سقف.
از آن به
مناسبت در بابهاى صلات، خمس، حج، صلح، احياء موات و قضاء نام بردهاند.
صلات: بر
نمازگزار، گذاشتن سُتره (حايل) در پيش رو مستحب است. ستره در فضاى باز با گذاشتن
شاخصى بلند از زمين، از قبيل كوله پشتى و سنگ در جلوِ نمازگزار تحقق
مىيابد[1](سُتره).
قبله ساختمان
كعبه نيست؛ بلكه فضايى است كه كعبه در آن بناشده است و فضاى محاذى آن تا آسمان نيز
قبله به شمار مىرود.[2] برخى فضاى محاذى كعبه را به مقدارى كه عرفا از فضاى كعبه
محسوب شود، قبله دانستهاند. به تصريح برخى اين حكم در مساجد نيز جارى است و آثار
مسجد بر فضاى محاذى آن تا آسمان مترتب مىشود.[3]
كسى كه بر بام
كعبه نماز مىگزارد، به قول مشهور بايد مقدارى از فضاى بام را قبله قرار دهد و اگر
در نقطه پايانى بام نماز بخواند، نمازش باطل است.[4]
خمس: ملكيت فضا
تابع ملكيت زمين است. بنابر اين، مالك زمين، مالك فضاى آن نيز مىباشد؛ ليكن در
اينكه ملكيت فضا تا آسمان و جو زمين است، يا تا جايى است كه عرف او را مالك
مىداند، اختلاف است. معروف قول نخست است[5]( زمين).
حج: برخى، فضاى
محاذى ميقات (ميقات) تا آسمان را همچون قبله از ميقات دانستهاند.[6]
قطع شاخه درختى
كه ريشهاش در بيرون حرم، اما شاخهاش در فضاى حرم و يا ريشهاش در حرم و شاخهاش
در فضاى بيرون حرم مىباشد، حرام است.[7]
صلح و احياء
موات: تصرف در فضاى راه عمومى به احداث بالكن و مانند آن در صورتى كه مزاحم آمد و
شد مردم نباشد و براى رهگذران زيان نداشته باشد، جايز است( راه)؛ اما تصرف در فضاى
راه خصوصى، همانند كوچههاى بن بست، بدون اذن صاحبان آن جايز نيست[8](بن بست).