بر كسى كه فتواى مجتهدى را به اشتباه براى ديگرى نقل كرده، واجب است آن را اعلام و اصلاح كند. همچنين اگر مجتهد در بيان فتواى خود دچار اشتباه شود.[15]

بر كسى كه فتواى مفتى اى را براى مستفتى نقل نموده و سپس فتواى او تغيير كرده است، اعلام تغيير به مستفتى واجب نيست.[16]

در صورت تغيير رأى مفتى، آيا اعلام آن به مقلدان واجب است يا نه؟ مسئله محل خلاف است. برخى ميان صورتى كه فتواى پيشين مطابق احتياط بوده و صورتى كه چنين نبوده است، تفصيل داده و در فرض نخست، اعلام را واجب ندانسته‌اند.[17]

[1]مسالك الافهام 3/ 108 ؛ كتاب العين واژه «فتو» ؛ لسان العرب و مجمع البحرين، واژه «فتا»

[2] العدّة فى اصول الفقه 2/ 727 ـ 728

[3] معارج الاصول/ 200 ـ 201

[4] 197 ـ 199 ؛ العدّة فى اصول الفقه 2 / 729 ـ 730

[5] العروة الوثقى 1 / 14 6 . معارج الاصول/ 201

[7] العروة الوثقى 1/ 32 ـ 33

[8] 28

[9] 30 10 و [11]30 ـ 31 ؛ مستمسك العروة 1/ 61 ـ 62 ؛ التنقيح (الاجتهاد و التقليد)/ 305 ـ 306

[12] العروة الوثقى 1/ 31 ؛ المعالم الزلفى/58 ـ 59 ؛ القول الرشيد 2/161 ـ 163

[13] العروة الوثقى 1/ 36 ؛ مستمسك العروة 1/ 69 ـ 70 ؛ التنقيح (الاجتهاد و التقليد) / 349 ـ 350

[14] العروة الوثقى 1/ 39 ؛ مستمسك العروة 1/ 75

[15] العروة الوثقى 1/ 39

[16] 48

[17] 59 ؛ المعالم الزلفى/ 115 .

فتوا به احتياط احتياط واجب

فتور سستى

فجر

فجر: سپيده صبح.

فجر بر فجر صادق و كاذب اطلاق مى‌شود؛ ليكن فجر صادق موضوع اكثر احكام شرعى مرتبط با فجر واقع شده است و هرگاه فجر، مطلق به كار رود، مراد همين فجر است نه فجر كاذب.

فجر صادق ـ كه فجر ثانى، معترض و مستطير نيز ناميده مى‌شود ـ عبارت است از سپيده‌اى در آغاز صبح كه به افق شرقى متصل است و در عرض افق، همچون نيم دايره پهن و گسترده مى‌شود و روشنى‌اش هر لحظه روبه فزونى مى‌نهد؛ بر خلاف فجر كاذب كه ـ فجر اوّل و مستطيل نيز ناميده مى‌شود ـ