به مرتبه خدايى يا شريك بودن با خدا در افعال او، از قبيل آفريدن، روزى دادن،
ميراندن و زنده كردن آفريدهها و يا تفويض و واگذار كردن خدا امور خلق را به آنان
و كنار رفتن و دخالت نكردن او در امور ياد شده.
از مصاديق
غلوّ، برتر دانستن امامان عليهم السّلام از پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و يا
برابر دانستن مقام امامان عليهم السّلام با مقام آن حضرت است؛ به گونهاى كه رسالت
و وساطت رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله بين خدا و بندگان، آنان را دربرنگيرد.[2]
در غلوّ و بالا
بردن به مقام خدايى تفاوتى نيست ميان اينكه غالى اعتقادى به خداى ديگر نداشته باشد
يا داشته باشد؛ ليكن بگويد خدا در آنان حلول كرده و يا با ايشان يكى شده است.[3]
اعتقاد به
اينكه پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله و امامان معصوم عليهم السّلام، اسماء و
اوصاف خداى تعالى و دست قدرت او در جريان فيض الهى به سوى خلق هستند، بدون شك غلوّ
محسوب نمىشود.[4] روايات متعددى بر اين مطلب دلالت دارد. از عنوان ياد شده به
مناسبت در باب طهارت سخن گفتهاند.
حكم: غلات، اگر
غلوشان در ربوبيت و يا بالا بردن بندگان به مرتبه خدايى و يا شريك بودن با او
باشد، بدون شك، كافر و مشركاند؛ چنان كه اعتقاد به نبوت و پيامبرى امامان عليهم
السلام نيز موجب كفر و معتقدان به آن كافراند؛ ليكن اعتقاد به تفويض(تفويض)، بر
خلاف ضرورت دين است و بر معتقد به آن، حكم منكر ضرورى جارى مىشود[5] ( ضرورى).
ظاهر كلام جمعى
از فقها ثبوت كفر غلات به سبب انكار ضرورى است[6]( كفر)؛ ليكن برخى گفتهاند: اگر غلات منكر وجود خدا باشند، حكم آنان حكم بت
پرستان است؛ اما اگر منكر وجود خدا نباشند، ليكن معتقد به حلول خدا در ائمه عليهم
السّلام يا اتحاد باشند، منكر ضرورى به شمار رفته و محكوم به حكم آن اند.[7]