غضب حالتى
نفسانى است كه نفس آدمى از آن متأثر و بر انتقام تحريك مىشود.[1] از نشانههاى آن،
به هيجان در آمدن خون و سرخ شدن چشمها و متورم شدن رگهاى گردن است.
غضب آنگاه كه
به خدا نسبت داده مىشود، مقصود عقاب و انتقام او از سركشان و متجاوزان و كافران
است. از آن در بابهايى نظير طهارت، صلات، لعان، نذر و قضاء سخن گفتهاند.
حكم: غضب در
آدميان دو قسم است: غضب ممدوح و پسنديده و غضب مذموم و ناپسند.
غضب پسنديده
عبارت است از غضب كردن براى خداوند در اجراى امر به معروف و نهى از منكر و دفع
دشمنان دين و مانند آن. غضب ناپسند عبارت است از غضب كردن براى دنيا و امور باطل.[2]
روايات متعددى غضب
براى دنيا و باطل را به شدت نكوهش و آن را كليد هر شرّ و تباه كننده ايمان آدمى
معرفى كردهاند.[3] رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله در حديثى مىفرمايد: «هر كس غضب
خود را از مردم بازدارد، خداى تبارك و تعالى عذاب روز قيامت را از او دفع خواهد
كرد».[4] از اين رو، كظم غيظ( كظم غيظ) مستحب
است.[5]
در حديثى ديگر
از امام باقر عليه السّلام آمده است: «كسى كه خشمگين شده، اگر ايستاده است بنشيند
و اگر نشسته است بايستد. اين كار موجب دور شدن شيطان مىشود و چنانچه غضب كننده از
خويشان باشد، به او نزديك شود و او را لمس كند. اين كار موجب فرونشستن آتش خشم
مىشود».[6]
ديگر احكام:
وضو گرفتن، در صورت غضبناك شدن مستحب است.[7]
بر تلاوت كننده
قرآن مستحب است هرگاه به آيه دربردارنده غضب خدا برسد، به او پناه ببرد.[8]
برقاضى، قضاوت
كردن در حال خشم مكروه است؛[9] چنان كه ادب كردن ديگرى همچون كودك و برده در حال غضب
كراهت دارد.[10]