عقد مجانى يا تمليكى است، مانند هبه و يا غير تمليكى [= اذنى] مانند وديعه و عاريه كه در عاريه، اباحه تصرف و استفاده از مال عاريه‌اى و در وديعه، اذن در نگهدارى مال امانتى است[2](عقود اذنى). از احكام آن در باب تجارت سخن گفته‌اند.

عقود مجانى از عقدهاى جايز به شمار مى‌رود و احكام آن را دارد، مگر مواردى كه استثنا شده است، مانند هبه به خويشان كه در اين صورت لازم خواهد بود[3]( عقد جايز).

به دليل ضمان آور نبودن عقود مجانى، جز در موارد خاص، قاعده «مايضمن بصحيحه يضمن بفاسده؛ عقدى كه صحيح آن ضمان آور است، فاسد و باطل آن نيز ضمان آور خواهد بود» شامل عقود مجانى باطل نمى‌شود[4] ( قاعده مايضمن). چنان كه اين نوع عقود از عموم قاعده يد نيز خارج اند و ضمانى متوجه قبض كننده مال نيست[5] ( قاعده على اليد).

قبض عين توسط قبول كننده، شرط صحّت عقد مجانى است و تا وى، عين متعلّق عقد را از هبه كننده يا عاريه دهنده يا صدقه دهنده و غير آن تحويل نگيرد، عقد صحيح نخواهد بود، مگر در وصيّت.[6]

[1]المكاسب و البيع (نائينى) 1/ 82 و 285 ؛ تحرير المجلة 1 قسم 1/ 113

[2] بلغة الفقيه 2/ 170

[3] تحرير المجلة 2 قسم 1/ 82

[4] العناوين 2/ 463 و 465 ؛ القواعد الفقهية (بجنوردى) 2/ 121 [5]حاشية المظفر على المكاسب (القسم الثانى)/ 76 ؛ مستند العروة (الاجارة)/ 211

[6] تحرير المجلة 1 قسم 1/ 40 و 2 قسم 1/ 63 ـ 64 .

عقد منقطع ازدواج موقّت

عقد موالات ولاء

عقد موقّت ازدواج موقّت

عقد الوضع

عقد الوضع: اتصاف ذات به وصف موضوع ( عقد الحمل).

عقر

عُقر: مهر كنيز.

از نامهاى مهر در عربى «عُقر» است؛1